among them

sŭi ( gen.), dat. sibī̆, acc. and abl. se or sese, sing. and plur. (old dat. sibei, C. I. L. 1, 38; 1, 1056;

1, 1180 et saep.: sibe,

ib. 1, 1267; 5, 300; cf. Quint. 1, 7, 24; and v. Neue, Formenl. 2, p. 180 sq.; on the quantity of the final i, v. Ritschl, Opusc. 2, p. 632 sqq.; old acc. sed, C. I. L. 1, 196, 13 sq.; 1, 197, 21; strengthened acc. sepse = se ipse, Cic. Rep. 3, 8, 12; cf. Sen. Ep. 108, 32:

semet,

Hor. S. 1, 6, 78; Liv. 2, 12, 7; 2, 44, 8 al.), pron. of 3d pers. in recipr. and reflex. sense [Sanscr. sva-, svajam-, self; Gr. he, We, sphe (hou, hoi, he); cf. suus, old Lat. sovos; v. Curt. Gr. Etym. p. 396; Corss. Ausspr. 2, p. 54], of himself, of herself, of itself, of themselves; one another, each other, etc.; him, her, it, them; and, as subj. of inf., he, she, it, they (on the use of se or sese in acc., cf.: ut se dicamus, cum aliquem quid in alium fecisse ostendimus, ut puta: ille dicit se hoc illi fecisse;

cum autem in se ipsum, tunc dicamus sese, velut: dixit sese hoc sibi fecisse,

Charis. 1, 15, p. 86 P.; but the distinction is not commonly observed; the two forms being used indifferently, except that sese is preferred where there is emphasis, especially at the beginning or end of a clause, or in reference to a preceding ipse; v. infra; and cf. Neue, Formenl. 2, p. 182 sqq.).

Prop., as pron. reflex., of an object considered as receiving or affected by its own act, himself, herself, itself, themselves.

In all clauses, referring to the grammatical subject of the clause.

As direct obj. of verb:

dedistine gladium, qui se occideret?

Plaut. Trin. 1, 2, 92:

artis eloquar quem ad modum se expediant,

id. ib. 2, 1, 10:

se in plagas conicere,

id. ib. 2, 1, 12:

numquam erit alienis gravis qui suis se concinnat levem,

id. ib. 3, 2, 58: se aperiunt, Ter. And. 4, 1, 8:

adplicat ad Chrysidis patrem se,

id. ib. 5, 4, 22:

si is posset ab ea sese avellere,

id. Hec. 4, 1, 39:

hi se ad nos adplicant,

id. Heaut. 2, 4, 13:

per eos, ne causam diceret, se eripuit,

Caes. B. G. 1, 4:

cum ferrum se inflexisset,

id. ib. 1, 25:

praecipites fugae sese mandabant,

id. ib. 2, 24:

si se telo defenderet fur,

Cic. Mil. 3, 9:

Catoni licuit Tusculi se in otio delectare,

id. Rep. 1, 1, 1:

solum igitur quod se ipsum movet, numquam ne moveri quidem desinit,

id. ib. 6, 25, 27:

statim homo se erexit,

id. Rosc. Am. 22, 60:

majores acceperamus se a Gallis auro redemisse,

Liv. 22, 59, 7:

in montem sese recipere,

Caes. B. G. 1, 25; 1, 26; Cic. Fin. 3, 19, 63:

ad inpedimenta se conferre,

Caes. B. G. 1, 26:

sese alicui ad pedes proicere,

id. ib. 1, 31:

se gerere,

to behave, Cic. Agr. 2, 19, 53:

sic se res habet, ut, etc.,

id. de Or. 2, 67, 271; id. Fin. 1, 7, 25; 5, 10, 27 sq.:

quod uxor sua ex fico se suspendisset,

Quint. 6, 3, 88. — Strengthened by ipse, nom.:

hic se ipsus fallit,

Ter. And. 3, 2, 15:

ut se ipse diliget,

Cic. Fin. 2, 11, 33:

ipse enim se quisque diligit,

id. Lael. 21, 80:

ita non modo superiores, sed etiam se ipse correxerat,

id. Or. 52, 176:

omne animal se ipsum diligit,

id. Fin. 5, 9, 24:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

Nep. Paus. 4, 3:

miles se ipse interfecit,

Tac. H. 3, 51; 4, 11:

ne, ignorando regem, semet ipse aperiret quis esset,

Liv. 2, 12, 7:

nec sese ipsi gravant,

Quint. 1, 12, 10.—Sometimes acc.:

inperator qui se ipsum non continet,

Cic. Imp. Pomp. 13, 38:

quid est enim se ipsum colligere, nisi, etc.,

id. Tusc. 4, 36, 78; 1, 23, 53:

ut quidam imperatores se ipsos dis inmortalibus devoverent,

id. N. D. 2, 3, 10:

quod si se ipsos illi nostri liberatores e conspectu nostro abstulerunt,

id. Phil. 2, 44, 114:

admovisse semet ipsos lateri suo,

Curt. 7, 1, 14:

gladio se ipsam transfixit,

Vell. 2, 26, 3.—In gerund. construction:

ne sui in perpetuum liberandi occasionem dimittant,

Caes. B. G. 5, 38; 3, 6; 4, 34:

principes sui conservandi causa profugerunt,

Cic. Cat. 1, 3, 7:

maximam causam ad se inundandam terra praestabit,

Sen. Q. N. 3, 29, 4.—

As indirect obj.:

animo servit, non sibi,

Plaut. Trin. 2, 2, 27:

sapiens ipsus fingit fortunam sibi,

id. ib. 2, 2, 84:

ne ibi diffregisset crura aut cervices sibi,

id. Mil. 3, 1, 126:

nil aliud nisi quod sibi soli placet consulit,

id. Trin. 2, 3, 4:

quaerunt sibi liberos,

id. Ps. 1, 1, 21:

aurum habeat sibi,

id. Mil. 4, 2, 108:

illum multae sibi expetessunt,

id. ib. 4, 6, 16:

tum me convivam solum abducebat sibi,

Ter. Eun. 3, 1, 17:

non sibi soli postulat, etc.,

id. ib. 3, 2, 27:

nunc sibi uxorem expetit,

id. And. 3, 2, 40:

is sibi legationem ad civitates suscepit,

Caes. B. G. 1, 3:

neque sibi homines feros temperaturos existimabat, quin exirent, etc.,

id. ib. 1, 33:

hoc sibi nomen adrogare,

Cic. Rep. 1, 33, 50; 1, 5, 9:

alia sunt tamquam sibi nata,

id. Fin. 3, 19, 63:

proposita sibi morte,

id. Sest. 21, 48; id. Fin. 5, 11, 31:

ne, illo cunctante, Numidae sibi consulant,

Sall. J. 62, 1:

ut populum Romanum sibi desumerent hostem,

Liv. 7, 20, 5:

Turnus, praelatum sibi advenam aegre patiens,

id. 1, 2:

petebant ut regis sui filiam matrimonio sibi jungeret,

Curt. 8, 1, 9:

nemo sibi tantummodo errat,

Sen. Vit. Beat. 1, 4:

locum sibi ad formam sui exsculpsit,

id. Q. N. 4, 3, 4.—With ipse:

ipse tantos sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

nec ipsi sibi exemplo sunt,

Cic. Lael. 21, 80:

iste, quasi praeda sibi advecta, ducit,

id. Verr. 2, 5, 25, § 64:

Junius necem sibi ipse conscivit,

id. N. D. 2, 3, 7:

voluntarium non sibimet ipse solum, sed etiam funeri suo exilium indixit,

Liv. 39, 52, 9:

proinde consulant sibi ipsi,

Just. 16, 4, 15:

avaritia, quae quicquid omnibus abstulit, sibi ipsi neget,

Sen. Q. N. 1, prol. 6; cf. Cic. Marc. 5, 13. —

After substt., adjj., etc.:

omnino est amans sui virtus,

Cic. Lael. 26, 98:

ut sit sui similis,

Plaut. Trin. 2, 2, 7:

omnem naturam esse servatricem sui,

Cic. Fin. 5, 9, 26:

cum videret, si non paruisset, dissimilem se futurum sui,

id. Phil. 9, 3, 6; id. Tusc. 1, 19, 43: nihil malo quam et me mei similem esse et illos sui, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A, 2:

habetis ducem memorem vestri, oblitum sui,

Cic. Cat. 4, 9, 19:

potens sui,

Hor. C. 3, 29, 41:

nihil est tam incontinens sui,

Sen. Q. N. 3, 30, 6:

quod sibi obsit, quia sit sibi inimicus,

Cic. Fin. 5, 10, 28: inimicus ipse [p. 1795] sibi putandus est, id. ib.:

cum ipsi homines sibi sint per se cari,

id. ib. 5, 13, 38:

Medus infestus sibi,

Hor. C. 3, 8, 19:

crescit indulgens sibi hydrops,

id. ib. 2, 2, 13; cf.:

nec enim utilius quicquam est quam sibi utilem fieri,

Sen. Ben. 1, 11, 5:

Campanus se digna probra in insontem jacere,

Liv. 25, 18, 8:

(mundus) se ipse consumptione alebat sui,

Cic. Univ. 6:

cum multa adsoleat veritas praebere vestigia sui,

Liv. 40, 54, 8:

caecus amor sui,

Hor. C. 1, 18, 14:

sui contemptor,

Quint. 12, 1, 20:

in spem sui bonam adducitur,

Sen. Ira, 2, 21, 3:

(aer) ima sui parte maxime varius est,

id. Q. N. 2, 11, 1:

ipsa (virtus) pretium sui,

id. Vit. Beat. 9, 4:

neque est quod existimes illum vilem sibi fuisse: pretium se sui fecit,

id. Ben. 1, 9, 1:

saepe taedio laboris ad vilitatem sui compelluntur ignavi,

Curt. 5, 9, 7:

nemo non benignus est sui judex,

Sen. Ben. 2, 26, 1:

Romanus in ipso fine vitae vindex sui exstitit,

Val. Max. 3, 2, 11:

equestris ordinis juventus omnibus annis bis urbem spectaculo sui celebrabat,

id. 2, 2, 9; cf. with ipse:

utpote ipsa sui appellatione virorum majestati debitum a feminis reddens honorem,

id. 2, 1, 7. —

With prepp.:

qui admisit in se culpam,

Plaut. Trin. 1, 2, 6:

culpam ut ab se segregent,

id. ib. 1, 2, 42:

segregat ab se omnis,

id. Mil. 4, 6, 17; 4, 6, 62:

me ad se deduxit,

id. ib. 2, 1, 121; 3, 1, 118; id. Ps. 3, 2, 6:

quae me non excludit ab se, sed apud se occludet domi,

id. Men. 4, 2, 108:

habet aliud (negotium) magis ex se et majus,

Ter. And. 5, 4, 51:

et fingunt quandam inter se nunc fallaciam,

id. ib. 1, 3, 15:

duxit secum virginem,

id. Eun. 2, 1, 23; Cic. Att. 5, 17, 3; Liv. 35, 30; 43, 18:

ex se generare,

Quint. 1, 1, 36: — pro se quisque = unusquisque, every one, each one singly, etc., freq. in Livy (cf. suus, II. D. 2.):

Pro se quisque id quod quisque potest... Edit,

Plaut. Am. 1, 1, 76:

pro se quisque alius agnum inmolabat, alius pullum,

Sen. Q. N. 4, 6, 2:

pro se quisque sedulo Faciebant,

Ter. Heaut. 1, 1, 74:

cum pro se quisque tenderet ad portas,

Liv. 6, 3; 6, 8; 1, 9; 1, 59;

2, 6: — Boiosque receptos ad se socios sibi adsciscunt,

Caes. B. G. 1, 5 fin.:

exercitum ante se mittit,

id. ib. 1, 21:

supra se collocare,

id. ib. 1, 24:

ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse,

Cic. Ac. 2, 37, 118:

litteras ad se ab amico missas protulit,

id. Phil. 2, 4, 7:

praedam prae se agentes,

Liv. 5, 45; 38, 21:

quam (rem publicam) exercitus, quantum in se fuit, prodebat,

id. 2, 43; 9, 40; Nep. Iphic. 3, 4; cf. id. Hann. 12, 2 (v. infra, II. B. 2.):

quibus poterat sauciis ductis secum,

Liv. 4, 39.—Rarely referring to subj. inf.:

nam dicere apud eum de facinore... cum per se ipsum consideres, grave est,

Cic. Deiot. 2, 4:

non quia per se beatum est malo caruisse,

Sen. Q. N. 1, prol. 6. —

With inf. pass. in obj.-clause:

ne quis se aut suorum aliquem praetermissum queratur,

Cic. Rep. 1, 1, 1:

quibus (nominibus) illae res publicae sese appellari velint,

id. ib. 1, 33, 50:

qui se minus timidos existimari volebant,

Caes. B. G. 1, 39, 6.—

As predicate ( = suus, II. B. 2. d; very rare):

quisquis est deus, si modo est alius... totus est sensuus, totus visuus, totus audituus, totus animae, totus animi, totus sui,

in his own power, independent, Plin. 2, 7, 5, § 14. —

Referring to a logical subject, other than the grammatical subj. of the clause.

To a definite subj.:

neque praeter se umquam ei servos fuit,

Plaut. Capt. 3, 4, 48:

hunc aiebant indignum civitate ac sese vivere,

id. Trin. 1, 2, 176: exercitum consumptum videtis;

quem turpiter se ex fuga recipientem ne qua civitas recipiat, etc.,

Caes. B. G. 7, 20 fin.:

reliquos sese convertere cogunt,

id. B. C. 1, 46:

multis illi in urbibus reficiendi se et curandi potestas fuit,

Cic. Phil. 9, 3, 6:

cur his persequendi juris sui adimis potestatem,

id. Div. in Caecil. 6, 21:

cum nihil sit periculosius quam spatium confirmandi sese Antonio dari,

id. Fam. 10, 33, 5:

tantam ingenuit animantibus conservandi sui natura custodiam,

id. N. D. 2, 48, 124:

neque sui colligendi hostibus facultatem relinquunt,

Caes. B. G. 3, 6:

ut quam minimum spatii ad se colligendos Romanis daretur,

id. ib. 3, 19; 3, 4; 4, 34; Hirt. B. G. 8, 16:

Gallica acies nullum spatium respirandi recipiendique se dedit,

Liv. 10, 28, 11:

nec raptis aut spes de se melior aut indignatio est minor,

id. 1, 9, 14: Faustulo spes fuerat regiam stirpem apud se educari, id. 1, 5, 5:

proelium cum fiducia sui commissum est,

id. 7, 33, 5; 10, 14, 17:

detecta fraus cautiores Thyreensis fecit: dato responso, nullam se novam societatem accepturos, etc.,

id. 36, 12, 8:

patres censuerunt, qui honorem, quem sibi capere per leges liceret, peteret, etc.,

id. 32, 7, 11:

jusso magistro equitum abdicare se magistratu,

id. 4, 35; 22, 33, 12:

haec cum apud timentes sibimet ipsos increpuissent,

id. 6, 37, 1:

ab ipso, quaerenti sibi commendationem ad gentem monitus,

id. 36, 8, 4 Weissenb. ad loc.:

signa peditum, prae se habentium scuta,

id. 38, 21, 3:

invenere oppidanos vim hostium ab se arcentes,

id. 6, 9, 7:

exire enim sua secum efferentibus jussis primum arma ademit,

id. 43, 18, 11; cf.

§ 10: quos in numerum pecorum redegit ignoratio sui,

Sen. Vit. Beat. 5, 2:

quia nullum illis sui regimen est,

id. Ep. 94, 67:

inter se nihil inlicitum,

Tac. H. 5, 5; 1, 64:

quasi objurgatio sui est,

Quint. 11, 3, 49.—

To indefinite subj.:

deforme est de se ipsum praedicare,

Cic. Off. 1, 38, 137:

posse enim liberalitate uti non spoliantem se patrimonio nimirum est pecuniae fructus maximus,

id. ib. 2, 18, 64:

non arbitrari sese scire quod nesciat,

id. Ac. 1, 4, 16:

cui proposita sit conservatio sui,

id. Fin. 5, 13, 37:

sic amicitiae... effectrices sunt voluptatum tam amicis quam sibi,

id. ib. 1, 20, 67:

amare... etiam si ad se ex iis nihil redeat,

id. ib. 2, 24, 78:

(judicatio) quae aut sui laudem aut adversarii vituperationem contineat,

id. Inv. 1, 51, 97; id. Or. 36, 124; id. Off. 1, 39, 139:

ut, quanti quisque se faciat, tanti fiat ab amicis,

id. Lael. 16, 59; id. Off. 1, 28, 99; id. Rosc. Com. 17, 52 fin.:

si nullus ex se metus aut spes,

Tac. A. 2, 38:

ceterum et interrogandi se ipsum et respondendi sibi solent esse non ingratae vices,

Quint. 9, 2, 14:

sibi servire gravissima est servitus,

Sen. Q. N. 3, praef. 17:

quam multa sunt vota, quae etiam sibi fateri pudet,

id. Ben. 6, 38, 5:

nec haec vilitas sui est,

id. Clem. 1, 3, 4:

culpa est, immiscere se rei ad se non pertinenti,

Dig. 50, 17, 36:

profecto est supplicio se liberare tam facile quam supplicium perpeti,

Val. Max. 3, 2, 6.

Hence, in dependent clauses, transf., as pers. pron. 3d pers., with reflex. reference, him, her, it, them; he, she, they, etc.

In gen., of an obj. indentified with,

The gram. subj. of the principal clause:

qui omnis se amare credit, quemque aspexerit,

Plaut. Mil. 4, 9, 14:

illa mulier lapidem silicem subigere ut se amet, potest,

id. Poen. 1, 2, 77; id. Cas. prol. 46:

orare jussit, si se ames, jam ut ad sese venias,

Ter. And. 4, 2, 4:

ait, si... non id metuat, ne, ubi acceperim, Sese relinquam,

id. Eun. 1, 2, 61:

timet animum amicae se erga ut sit suae,

id. Heaut. 1, 2, 15:

utrumque jussit interfici, alterum, quia viam demonstravisset interimendi sui,

Cic. Tusc. 5, 20, 60:

qui precabantur, ut sibi sui liberi superstites essent,

id. N. D. 2, 28, 72; id. Prov. Cons. 17, 42:

ne ipse quidem sua tanta eloquentia mihi persuasisset, ut se dimitterem,

id. Or. 28, 100:

impetrat a senatu, ut dies sibi prorogaretur,

id. Verr. 2, 1, 38, § 98:

hunc sibi ex animo scrupulum, qui se dies noctisque stimulat, ut evellatis, postulat,

id. Rosc. Am. 2, 6:

Iccius nuntios ad eum mittit, nisi subsidium sibi submittatur,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

quos cum apud se conspexisset... quid ad se venirent,

id. ib. 1, 47:

mittit, qui petant atque orent, ut sibi subveniat,

id. B. C. 1, 17:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit, ne se prodiret,

Nep. Paus. 8, 6:

cum ejus principes animadvertisset timere, ne propter se bellum eis Lacedaemonii indicerent,

id. Them. 8, 3:

Ubii legatos mittunt, qui doceant... neque ab se fidem laesam,

Caes. B. G. 6, 9:

tum Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc.,

Liv. 2, 55, 6:

transfugit, patris in se saevitiam conquerens,

id. 1, 53, 5:

praesidia imposuit in urbibus, quae ad se defecerant,

Sall. J. 61, 1:

navigia sarcina depressa parum ostendunt non aquam sibi resistere?

Sen. Q. N. 2, 9, 3.—So in phrases incorporated with a principal clause:

Nicias vehementer tua sui memoria delectatur,

Cic. Att. 13, 1, 3:

nihil est appetentius similium sui,

id. Lael. 14, 50: Pompeius facultatem sui insequendi ademerat, Caes. B. C. 1, 29:

praefectum in se ruentem trans fixit,

Curt. 4, 16, 23:

rediere cum legatis ad redimendos sese missis,

Liv. 22, 59, 18:

potestatem omnibus adeundi sui fecit,

Suet. Tib. 40:

Germanicus legiones universas sibi summam reipublicae deferentes compescuit,

id. Calig. 1:

quam si di inmortales potestatem visendi sui faciant,

Sen. Clem. 1, 19, 9:

(terra) non potest tam multa tantoque se ipsa majora nutrire, nisi, etc.,

id. Q. N. 6, 16, 3.—

Of an obj. indentified with a logical subj., other than the gram. subj. of the leading clause:

a Caesare valde liberaliter invitor, sibi ut sim legatus,

Cic. Att. 2, 18, 3:

horum unum quidque... a se potius quam ab adversariis stare demonstrabitur,

id. Inv. 1, 43, 81; id. Mil. 16, 44:

nam mihi scito jam a regibus adlatas esse litteras, quibus mihi gratias agant, quod se mea sententia reges appellaverim,

id. Fam. 9, 15, 4:

testem rei publicae relinquere, meae perpetuae erga se voluntatis,

id. ib. 1, 4, 10:

quos non tam ulcisci studeo quam sanare sibi ipsos,

id. Cat. 2, 8, 17:

quo ex oppido cum legati ad eum venissent oratum, ut sibi ignosceret,

Caes. B. G. 7, 12; Liv. 6, 42; 1, 5:

cum ei in suspitionem venisset, aliquid in epistula de se esse scriptum,

Nep. Paus. 4, 1:

cohortem octavam decimam Lugduni, solitis sibi hibernis, relinqui placuit,

Tac. H. 1, 64. —

In partic., in reported words or thoughts (orat. obliqua) referring to the person to whom they are ascribed.

As subj. or obj., direct or indirect, with inf.:

quos Hannibal misit astrictos jure jurando se redituros esse, nisi, etc.,

Cic. Off. 1, 13, 40:

Postumius mihi nuntiavit... se a Marcello ad me missum esse,

id. Fam. 4, 12, 2:

qui dixisse fertur a se visum esse Romulum... eum sibi mandasse ut populum rogaret ut sibi eo in colle delubrum fieret: se deum esse,

id. Rep. 2, 10, 20; id. Mil. 35, 95 sqq.:

nuntium mittit... sese diutius sustinere non posse,

Caes. B. G. 2, 6 fin.:

Divitiacus Caesarem obsecrare coepit... scire se illa esse vera, nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere... sese tamen amore fraterno commoveri,

id. ib. 1, 20:

unum se esse, qui, etc.... ob eam rem se ex civitate profugisse,

id. ib. 1, 31:

haec sibi esse curae,

id. ib. 1, 40:

non sese Gallis, sed Gallos sibi bellum intulisse,

id. ib. 1, 44:

ipsos se inter multitudinem militum occultasse,

id. ib. 7, 38:

sensit Themistocles, si eo pervenisset, sibi esse pereundum,

Nep. Them. 8, 6:

dato responso (sc. a Thyreensibus), nullam se novam societatem accepturos,

Liv. 36, 12, 8.—

In subordinate clauses, questions, exhortations, etc., with subj.

In gen.:

qui abs te taciti requirunt, cur sibi hoc oneris imposueris, cur se potissimum delegeris,

Cic. Planc. 18, 46; 2, 6; id. Marc. 10, 30:

conclamavit, quid ad se venirent?

Caes. B. G. 1, 47:

unum petere ac deprecari... ne se armis despoliaret,

id. ib. 2, 31:

ad quos cum Caesar nuntios misisset, qui postularent, eos qui sibi bellum intulissent, sibi dederent,

id. ib. 4, 16:

cur sui quicquam esse imperii trans Rhenum postularet?

id. ib.:

Cicero respondit, si ab armis discedere velint, se adjutore utantur,

id. ib. 5, 41:

Veneti legationem ad Crassum mittunt, si velit suos recipere, obsides sibi remittat,

id. ib. 7, 4:

rex ignarus quae legati ejus (Hannibalis) ad se adlaturi fuissent,

Liv. 23, 39:

hac necessitate coactus, domino navis, qui sit, aperit, multa pollicens, si se conservasset,

Nep. Them. 8, 6:

legatos in Bithyniam miserunt, qui ab rege peterent, ne inimicissimum suum secum haberent sibique dederet (for secum, v. I. A. 4. supra),

id. Hann. 12, 2.—

Esp., in subordinate clauses (sub-oblique), with subj. expressing the assertion or view of the person reported as speaking:

magnam Caesarem injuriam facere, qui vectigalia sibi deteriora faceret,

Caes. B. G. 1, 36:

quod sibi Caesar denuntiaret,

id. ib.:

sed eo deceptum, quod neque commissum a se intellegeret, quare timeret,

id. ib. 1, 14:

quod nec paratus... obsecutus esset, credidissetque, cum se vidissent Aetoli, omnia, etc.,

Liv. 35, 44, 3:

Ambiorix locutus est,... sua esse ejusmodi imperia, ut non minus haberet juris in se multitudo, quam ipse in multitudinem,

Caes. B. G. 5, 27:

Divitiacus ait,... nec quemquam ex eo plus quam se doloris capere, propterea quod per se crevisset,

id. ib. 1, 20: eos incusavit, quod sibi [p. 1796] quaerendum aut cogitandum putarent, etc., id. ib. 1, 40:

decima legio Caesari gratias egit, quod de se optimum judicium fecisset,

id. ib. 1, 41:

doluisse se, quod populi Romani beneficium sibi extorqueretur,

id. B. C. 1, 9:

tum ei dormienti eundem visum esse rogare ut, quoniam sibi vivo non subvenisset, etc.,

Cic. Div. 1, 27, 57:

Scipionem Hannibal eo ipso, quod adversus se dux potissimum lectus esset, praestantem virum credebat,

Liv. 21, 39, 8:

Pausanias orare coepit... quod si eam veniam sibi dedisset, magno ei praemio futurum,

Nep. Paus. 4, 6:

neque prius vim adhibendam putaverunt, quam se ipse indicasset,

id. ib. 4, 3:

Caesar legatos cum his mandatis mittit, Quoniam... hanc sibi populoque Romano gratiam referret,

Caes. B. G. 1, 35:

nos esse iniquos, quod in suo jure se interpellaremus,

id. ib. 1, 44:

neque ipsos in his contentionibus, quas Aedui secum habuissent, usos esse, etc.,

id. ib.:

maximae sibi laetitiae esse praedicavit, quod aliquos patria sua se meliores viros haberet,

Val. Max. 6, 4, ext. 5.—Rarely with indic. when the author asserts the action as a fact: Volero, ubi indignantium pro se acerrimus erat clamor, etc. ( = eo; cf.

infra, C.),

Liv. 2, 55, 6.—

Without reflex. reference, = an oblique case of is or ipse (in the best prose rare, and mostly where the conception of the orat. obliq. is suggested by the context; cf.

B. 2. b. supra): i, seis, jube transire huc quantum possit, se ut videant domi Familiares ( = eam),

Plaut. Mil. 2, 2, 26; 1, 1, 6:

me misit miles ad Eam... ut hinc in Elatiam hodie eat secum semul,

id. Bacch. 4, 2, 9:

ut eum, qui se hic vidit, verbis vincat, ne is se viderit,

id. Mil. 2, 2, 31; cf. v. 35;

3, 2, 54: ut eam in se dignam condicicnem conlocem,

id. Trin. 1, 2, 122:

ipsi hi mihi dant viam, quo pacto ab se argentum auferam,

id. Ep. 2, 2, 9; id. Poen. 5, 2, 123:

dicit capram, quam dederam servandam sibi, etc.,

id. Merc. 2, 1, 15:

unum hoc scio, esse meritam, ut memor esses sui,

Ter. And. 1, 5, 46:

cum Epaminondas accusatur, quod ei, qui sibi ex lege praetor successerat, exercitum non tradiderit,

Cic. Inv. 1, 33, 55:

et se ipsum nobis, et eos, qui ante se fuerunt, in medio posuit,

id. ib. 2, 2, 7 (but B. and K. bracket se):

Dexo hic, quem videtis, non quae privatim sibi eripuisti, sed unicum abs te filium flagitat,

id. Verr. 2, 5, 49, § 128:

postea quam exposuit quae sibi videbantur,

id. Div. 1, 54, 122 (dub.;

B. and K. ipsi): et cum ad illum scribas, nihil te recordari de se,

id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23 (B. and K. bracket de se):

quem Caesar, ut erat de se meritus, donatum pronuntiavit,

Caes. B. C. 3, 53:

Caesar Rhenum transire constituit... quod auxilia contra se Treveris miserant,

id. B. G. 6, 9 init.:

Metellus... in eis urbibus, quae ad se defecerant... praesidia inponit,

Sall. J. 61, 1; 66, 1:

Bocchus flectitur, reputando quae sibi duobus proeliis venerant,

id. ib. 103, 2:

statuit urbis, quae... adversum se opportunissimae erant, circumvenire,

id. ib. 88, 4:

ipse... ex perfugis cognitis... qui cum eo (Scipione) bellum contra se gerebant,

Hirt. B. Afr. 8 fin.:

vel quia nil rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt,

Hor. Ep. 2, 1, 83; id. S. 2, 8, 82:

centum boves militibus dono dedit, qui secum fuerant,

Liv. 7, 37, 3; 8, 35:

Hannibalem angebat, quod Capua pertinacius oppugnata ab Romanis quam defensa ab se... animos averterat,

id. 26, 38, 1:

alter victus fratrum ante se strage,

id. 1, 25, 11 Weissenb. ad loc.;

7, 6, 12: Caesar... omnibus qui contra se arma tulerant, ignovit,

Vell. 2, 56, 1:

quamquam obsidione Massiliae, quae sibi in itinere portas clauserat, retardante... tamen omnia subegit,

Suet. Caes. 34:

cujus rector circa se dimicans occubuerat,

id. Tib. 4:

quod eos coegit superare Lacedaemonios, quos ante se nemo ausus fuit aspicere,

Nep. Epam. 8, 3 (cf.:

ante illum,

id. Iphic. 1, 3):

quae nox sibi proxima venit, insomnis,

Luc. 5, 805.

Pron. recipr., each other, one another:

nam cum esset Praenestinis nuntiatum... patres ac plebem in semet ipsos versos,

Liv. 6, 28, 1; so very rare, except in phrase: inter se, one another, each other, mutually, reciprocally, = allêlous (prop. between or among them, among themselves, hence no ellips. of another se is to be assumed; cf. Krebs, Antibarb. p. 609; Hand, Turs. 3, p. 397 sqq.): nil cessarunt ilico Osculari atque amplexari inter se, Plaut. Mil. 5, 39; 2, 1, 61; 3, 1, 120:

video eos inter se amare,

Ter. Ad. 5, 3, 42:

neque solum colent inter se ac diligent (cf. ante: alter ab altero postulabit),

Cic. Lael. 22, 82:

Cicerones pueri amant inter se,

id. Att. 6, 1, 12; id. Q. Fr. 3, 3, 1; id. Cat. 3, 5, 13; id. N. D. 1, 44, 122:

inter se adspicere,

id. Cat. 3, 5, 13:

inter se congruere,

id. Rosc. Am. 22, 62:

complecti inter se milites coepisse,

Liv. 7, 42, 6:

ut neque inter se contingant trabes,

Caes. B. G. 7, 23; id. B. C. 1, 21:

inter se nondum satis noti,

Liv. 21, 39, 7:

populus et senatus Romanus placide modesteque inter se rempublicam tractabant,

Sall. J. 41, 2:

bellum summa inter se contentione gerere,

Cic. Rep. 1, 16, 25:

cum inter se timerent,

Nep. Dion, 4, 1; id. Eum. 4, 2: haec inter se quam repugnent, contradict one another, Cic. Tusc. 3, 29, 72; id. N. D. 1, 12, 30 (cf.: sibi repugnare, to be inconsistent with itself;

v. Krebs, Antibarb. p. 1018): inter se differre,

Caes. B. G. 1, 1:

cur legendi sint, nisi ipsi inter se, qui idem sentiunt, non intellego,

by one another, Cic. Tusc. 2, 3, 8:

quosdam inter se similis,

id. Ac. 2, 17, 55:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51; 9, 4, 17. — With subst.:

adhaesitationes atomorum inter se,

Cic. Fin. 1, 6, 19:

quae res eos in bello inter se habuit,

Sall. J. 79, 3; cf.:

auxerant inter se opinionem,

their mutual regard, Liv. 21, 39, 9.—Pleon.:

vitam inter se utriusque conferte,

Cic. Rosc. Com. 7, 20:

compositis inter se rebus,

Sall. J. 66, 2:

vitatur duriorum inter se congressus,

Quint. 11, 3, 35.—Of local relation:

duas insulas propinquas inter se,

Sall. H. 1, 61 Dietsch; id. J. 98, 3:

postquam haud procul inter se erant,

id. ib. 53, 7:

haud longe inter se castra facere,

id. ib. 55, 6 (inter se, without recipr. reference, v. supra, I. A. 4.).

Idiomatic uses.

Se, with prepp., one ' s house, home; mostly ad se, apud se, to or at one ' s house, home, at home:

quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi,

Plaut. Men. 4, 2, 108:

postquam in aedis me ad se deduxit domum,

id. Mil. 2, 1, 43:

me ad se ad prandium, ad cenam vocant,

id. ib. 3, 1, 118: intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se, Lucil. ap. Charis. p. 86 P.:

L. Caesar, ut veniam ad se, rogat,

Cic. Att. 15, 4, 5:

qui a me petierit ut secum et apud se essem cottidie,

id. ib. 5, 6, 1.—

Trop.:

num tibi videtur esse apud sese?

in his senses, Ter. Hec. 4, 4, 85. —

Sibi pleonast. as dat. of the interested person:

ipse autem Ariovistus tantus sibi spiritus sumpserat,

Caes. B. G. 1, 33 fin.:

tum sibi M. Pisonis domum ubi habitaret elegerat,

Cic. Phil. 2, 25, 61; cf. I. A. 2. supra. So esp. freq. in expressions of surprise or abrupt questions (commonly, but loosely called a dat. ethic.):

quid sibi vult pater? cur simulat?

Ter. And. 2, 3, 1:

quid sibi hic vestitus quaerit?

id. Eun. 3, 5, 10:

hostes admiratio cepit, quidnam sibi repentinus clamor vellet,

Liv. 44, 12, 1:

quid ergo sibi vult pars altera orationis?

id. 40, 12, 14:

mirantes, quid sibi vellet,

id. 3, 35, 5; 3, 50, 15; 4, 13, 12;

32, 25, 10: pro deum fidem quid vobis vultis?

id. 3, 67, 7. —

Sibi with suus, emphasizing the idea of possession, his own, etc. (ante- and post-class.):

cocleae... Suo sibi suco vivont,

Plaut. Capt. 1, 1, 13:

sed is quo pacto serviat suo sibi patri,

id. ib. prol. 5;

46: si ille huc salvos revenit, reddam suom sibi,

id. Trin. 1, 2, 119 Brix. ad loc.:

suam sibi rem salvam sistam,

id. Poen. 5, 2, 123:

locus argumento'st suom sibi proscaenium,

id. ib. prol. 57;

97: omnem rem inveni, ut sua sibi pecunia hodie illam faciat leno libertam suam,

id. Pers. 1, 3, 1:

suo sibi gnato,

id. As. 4, 2, 16:

hunc telo suo sibi a foribus pellere,

id. Am. 1, 1, 113:

sua sibi ingenua indoles,

id. Mil. 3, 1, 38:

suo sibi gladio hunc jugulo,

Ter. Ad. 5, 8, 35:

uvas suo sibi pampino tegito,

Col. Arb. 11:

suo sibi jure ablui,

id. R. R. 12, 7; 12, 41:

suo sibi argumento refutatus,

Gell. 5, 10, 16:

suo sibi lacte aleret,

id. 12, 1, 6:

a suis sibi parentibus,

App. M. 1, p. 104, 35:

in suis sibi domibus,

id. ib. 1, p. 106, 31; 4, p. 157, 7;

6, p. 186, 24: qui Deo... sua sibi opera praetulerunt,

Lact. 2, 5, 6; 3, 28, 20:

in suo sibi pervoluta sanguine,

App. M. 8, p. 207, 22; Vitr. 8, 7:

cum sua sibi natione captivus,

Min. Fel. 10, 4:

IN SVO SIBI POSITVS,

Inscr. Orell. 4495:

AEDEM CVM SVO SIBI HYPOGAEO,

Inscr. Rein. p. 646, 109.—In many passages in class. prose sibi occurs with suus, but retains its pronom. force:

factus consul est bis, primum ante tempus, iterum sibi suo tempore, rei publicae paene sero,

in good time for himself, Cic. Lael. 3, 11:

satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

id. ib. 13, 45:

priusquam tu suum sibi venderes, ipse possedit,

id. Phil. 2, 37, 96:

vult ille inbecillitatis sibi suae conscius timere pituitam?

Sen. Q. N. 6, 2, 4 (v. suus II. D. 3. a).

inter, adv., and prep. with acc. [kindred to in, intra; Sanscr. antar; Goth. undar; Germ. unter; Engl. under].

Adv., in the midst, in between ( poet. and rare):

dumque pii petit ora patris stetit arduus inter pontus,

Val. Fl. 5, 337:

tot montibus inter diviso,

id. 6, 220; 8, 382. —

Prep., with acc., between, belwixt, among, amid, surrounded by.

Lit., in space.

Of position only.

Referring to two places or objects, between:

qui (mons Jura) est inter Sequanos et Helvetios,

Caes. B. G. 1, 2:

cum inter me et Brundisium Caesar esset,

Cic. Att. 9, 2:

inter Padum atque Alpes,

Liv. 5, 35:

ager Tarquiniorum, qui inter urbem ac Tiberim fuit,

id. 2, 5:

locus inter duos lucos,

id. 1, 8, 5:

apud Artemisium inter Euboeam continentemque terram,

id. 2, 5, 2; so,

inter haec maria Asia,

Curt. 3, 1, 13.—

Referring to more than two places or objects, among, in the midst of:

inter hostium tela versari,

Cic. de Or. 1, 46:

inter multos saucios spe incertae vitae relictus,

Liv. 2, 17, 4:

rex inter primos constiterat,

Curt. 5, 3, 9:

inter multitudinem,

Liv. 22, 13, 2:

inter lignarios,

id. 35, 41, 10:

repertae inter spolia catenae,

Tac. A. 2, 18:

vicos aut inter vias manere,

Suet. Caes. 39:

inter ingentes solitudines,

Sall. J 89, 4:

inter deserta ferarum Lustra domosque,

Verg. A. 3, 646.— So, even with a noun in the sing., in the midst of, surrounded by:

erat inter ceteram planitiem mons,

Sall. J. 92, 5:

tibicines inter exercitum positi,

Gell. 1, 11, 3:

inter caedem aquila,

Tac. A. 1, 60; cf.:

inter ceteram praedam,

Liv. 22, 16, 7; 8, 10, 10:

inter purpuram atque aurum,

id. 9, 17, 16. —

With verbs of motion.

Between, through, among:

inter medias stationes hostium erupere,

Liv. 35, 11:

acies inter bina castra procedunt,

id. 4, 18, 3; Tac. A. 14, 33:

inter oppositas classes transmisit,

Suet. Caes. 58:

spatiabatur in nemore Parmenion medius inter duces,

Curt. 7, 2, 23:

medios inter hostes Londinium perrexit,

Tac. A. 14, 33.—

Pregn., including motion to and position between or among things mentioned, among, into the midst of:

inter densas, umbrosa cacumina, fagos Adsidue veniebat,

Verg. E. 2, 3:

te mea dextera magna inter praemia ducet,

id. A. 12, 437:

dico te priore nocte venisse inter falcarios in Laecae domum,

among the scythe-makers, into the street of the scythe-makers, Cic. Cat. 1, 4, 8.—

Transf., of relations conceived as local.

In discrimination (doubt, choice, etc.), between two or more objects:

judicium inter deas tres,

Cic. Div. 1, 50, 114; cf.:

inter Marcellos et Claudios patricios judicare,

id. de Or. 1, 39, 176:

inter has sententias dijudicare,

id. Tusc. 1, 11, 23:

inter diversas opiniones electio, Quint. prooem. 2: discrimen inter gratiosos cives atque fortes,

id. Balb. 21, 49:

inter optime valere et gravissime aegrotare nihil prorsus interesse,

id. Fin. 2, 13, 43:

qui bellum et pacem inter dubitabant,

Tac. A. 12, 32:

trepidare inter scelus metumque,

id. H. 3, 39:

inter pugnae fugaeque consilium,

Liv. 1, 27.—So, with inter repeated:

ut nihil inter te atque inter quadrupedem aliquam putes interesse,

Cic. Par. 1; id. Fin. 1, 9, 30:

quid intersit inter popularem civem et inter constantem, severum et gravem,

id. Lael. 25, 95.—

In expressing any relation which connects two or more persons, conceived as between or among them (strife, rivalry, friendship, intercourse, etc.).

In gen.:

quos inter magna fuit contentio,

Nep. Mil. 4, 4:

Nestor componere lites Inter Peliden festinat et inter Atriden,

Hor. Ep. 1, 2, 12:

certamen inter primores civitates,

Liv. 10, 6.—Esp., with pronouns, to express all reciprocal relations, among, with, or between one another; mutually, together:

quasi nunc non norimus nos inter nos,

Ter. Ad. 2, 4, 7; Cic. Div. 1, 28, 58; id. Att. 10, 4, 10; id. N. D. 1, 26, 51:

quod colloquimur inter nos,

with one another, id. de Or. 1, 8, 32; cf.:

inter nos naturā ad civilem communitatem conjuncti sumus,

id. Fin. 3, 20, 66:

vobis inter vos voluntatem fuisse conjunctam,

id. Div. in Caecil. 11, 34: Ciceronis pueri amant inter se, love one another (like the Fr. s ' entr ' aimer), id. Att. 6, 1, 12:

inter se consultare,

id. de Or. 2, 3, 13:

inter se amare,

id. Q. Fr. 3, 3, 1:

neque solum se colent inter se ac diligent,

id. Lael. 22, 82:

Di inter se diligunt,

id. N. D. 1, 44, 122:

furtim inter se aspiciebant,

id. Cat. 3, 5, 13:

complecti inter se lacrimantes milites coepisse,

Liv. 7, 42:

haec inter se cum repugnent, plerique non vident,

Cic. Tusc. 3, 29, 72:

inter se nondum satis noti,

Liv. 21, 39:

ratio et oratio conciliat homines inter se,

Cic. Off. 1, 16, 50:

ne nostra nobiscum aut inter nos cessatio vituperetur,

id. Fam. 9, 3, 4:

quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

Sall. J. 79, 3.—Sometimes pleon., the reciprocal relation being sufficiently expressed by the context:

manus conserentis inter se Romanos exercitus,

Sall. H. 1, 41, 19 Dietsch:

Ulixes cum Ajace summa vi contendere inter se,

Dict. Cret. 5, 14:

conferti inter se,

id. 2, 46.—

So of things:

ita effici complexiones atomorum inter se,

mutual, reciprocal, Cic. Fin. 1, 6, 19:

colles duos inter se propinquos occupat,

near one another, Sall. J. 98, 3:

haud procul inter se erant,

id. ib. 41, 2:

multum inter se distant istae facultates,

Cic. de Or. 1, 49, 215:

res inter se similes,

Quint. 9, 2, 51:

inter se dissimilis,

id. 9, 4, 17.—

Of a common privacy, secrecy, etc.: inter nos, between or among ourselves, confidentially, like the Fr. entre nous:

nec consulto dicis occulte, sed quod inter nos liceat, ne tu quidem intellegis,

Cic. N. D. 1, 26, 74:

quod inter nos liceat dicere,

id. Att. 2, 4:

quod inter nos sit,

but let that be between ourselves, Sen. Ep. 12, 2. —

With nouns denoting a multitude of persons, like apud (not ante-Aug.):

haudquaquam inter id genus contemptor habebatur,

Liv. 6, 34, 5:

inter hostes variae fuere sententiae,

id. 4, 18, 1:

credula fama inter gaudentes,

Tac. H. 1, 34:

more inter veteres recepto,

id. ib. 2, 85.—

Of a class of persons or things to which the subject is referred.

In gen., among:

homines inter suos nobiles,

Cic. Fl. 22, 52:

inter suos et honestus et nobilis,

id. Clu. 5, 11:

in oratoribus vero admirabile est, quantum inter omnes unus excellat,

id. Or. 2, 6:

inter philosophos (Xenophon) reddendus est,

Quint. 10, 1, 37:

ille Croesus, inter reges opulentissimus,

Sen. Contr. 2, 9:

Borysthenes inter Scythiae amnes amoenissimus,

Mel. 2, 1, 6.— So freq. with sup., inter and acc. take the place of a gen.:

honestissimus inter suos numerabatur,

Cic. Rosc. Am. 6, 16:

plurimum inter eos valere,

Caes. B. G. 2, 4, 4:

maximum imperium inter finitimos,

Liv. 5, 3, 10:

inter Atheniensīs longe clarissimi,

Curt. 4, 13, 15; Plin. 34, 8, 21, § 81; Petr. 78; Sen. Suas. 2, 7; 2, 12; Just. 12, 7, 2; 36, 2, 6.

Esp.: inter paucos, etc., [p. 977] among few, i. e. among the few select ones, eminently, especially:

pingunt et vestes in Aegypto inter pauca mirabili genere,

Plin. 35, 11, 42, § 150; cf.:

sternutamento utilis inter pauca,

id. 24, 11, 58, § 97:

pugna inter paucas memorata populi Romani clades,

Liv. 22, 7; cf.:

inter paucos disertus,

Quint. 10, 3, 13:

inter paucos familiarium Neroni assumptus est,

Tac. A. 16, 18:

claritudine paucos inter senum regum,

id. ib. 11, 10; so, inter alios: judicatur inter alios omnes beatus, qui in proelio profuderit animam, among all others to be noticed, i. e. especially, in the highest degree, Amm. 2, 3, 6; so,

inter cuncta,

Hor. Ep. 1, 18, 96:

inter omnia,

Curt. 3, 3, 18:

inter cetera,

Liv. 37, 12.—

In judic. lang., t. t.: inter sicarios, on the charge of assassination:

cum praetor quaestionem inter sicarios exercuisset,

Cic. Fin. 2, 16, 54; id. Clu. 53, 147; cf.:

in recuperatorio judicio ejus maleficii, de quo inter sicarios quaeritur,

id. Inv. 2, 20, 60:

longo intervallo judicium inter sicarios hoc primum committitur,

id. Rosc. Am. 5, 11:

sexcenti sunt, qui inter sicarios et de veneficiis accusabant,

id. ib. 32, 90:

si ostenderis, quomodo sis eos inter sicarios defensurus,

id. Phil. 2, 4, 8.—

In some idiomatic phrases.

Inter manus, within reach, i. e. close at hand:

ante oculos interque manus sunt omnia vestras,

Verg. A. 11, 311; also, upon or in the hands:

inter manus domum ablatus,

Liv. 3, 13:

inter quas (manus) collapsus extinguitur,

Curt. 8, 2, 39:

inter manus auferri,

Cic. Verr. 2, 5, 11, § 28:

inter manus meas crevit,

under my hands, Sen. Ep. 12:

manus inter maestorumque ora parentum,

before their faces and within their reach, Verg. A. 2, 681.—

Inter viam, vias, on the way:

dum rus eo, coepi egomet mecum inter vias,

Ter. Eun. 4, 2, 1; Plaut. Poen. 5, 3, 43:

si se inter viam obtulerit,

Cic. Att. 4, 3, 5. —

Of time.

Between two dates or periods specified:

dies XLV. inter binos ludos,

Cic. Verr. 2, 2, 52 fin.; Liv. 1, 3.—

During, in the course of, within; for which, in English, we sometimes use by or at:

quot prandia inter continuum perdidi triennium,

Plaut. Stich. 1, 3, 61:

omnia agentur, quae inter decem annos nefarie flagitioseque facta sunt,

Cic. Verr. 1, 13; cf.:

qui inter annos tot unus inventus sit, quem, etc.,

id. de Imp. Pomp. 23, 68:

inter ipsum pugnae tempus,

Liv. 36, 20:

inter noctem lux orta,

id. 32, 29:

qui plus cernant oculis per noctem quam inter diem,

Gell. 9, 4.—

Freq., with substt., to denote an act performed at a certain time, in the course of, while:

haec inter cenam Tironi dictavi,

at table, Cic. Quint. Fragm. 3, 1, 6; cf.:

illuseras heri inter scyphos,

id. Fam. 7, 22:

inter fulmina et tonitrua,

id. Phil. 5, 6, 15:

promptior inter tenebras affirmatio,

Tac. A. 2, 82:

inter initia,

at the beginning, Cels. 3, 25.—

During, and hence under the circumstances described, i. e. in spite of, notwithstanding:

nobis inter has turbas senatus tamen frequens flagitavit triumphum,

amid, in spite of these commotions, Cic. Fam. 16, 11:

utrumque consilium aspernatus, quod inter ancipitia deterrimum est, dum media sequitur,

Tac. H. 3, 40:

senum coloniae inter male parentes et injuste imperantes aegra municipia et discordantia,

id. Agr. 32; cf.:

ita neutris cura posteritatis inter infensos vel obnoxios,

id. H. 1, 1.—

Inter haec, inter quae, meanwhile, during this time:

= interea, inter haec major alius terror,

in the mean time, Liv. 2, 24; cf.:

inter haec jam praemissi Albam erant equites,

id. 1, 29; 3, 57, 7; 44, 10, 5; Curt. 3, 1, 1; Suet. Tib. 8; 63:

inter quae tribuni plebei petivere, etc.,

Tac. A. 1, 15; 2, 34; 58; 3, 33; id. H. 1, 78; Curt. 4, 2, 10:

inter quae unctione uti licet,

Cels. 4, 2, 3.—

So with gerunds and gerundives: inter agendum,

at, while, Verg. E. 9, 24; Quint. 12, 3, 10:

inter disceptandum,

id. 12, 7, 6:

inter res agendas,

Suet. Caes. 45.—

In composition its final r is assimilated in intellego and its derivatives.

Between; as, intercedere, interponere. —

At intervals, from time to time; as, interaestuare, intermittere, intervisere.—

Under, down, to the bottom; as, interire, interficere.

intĕr-ĕo, ĭi, ĭtum ( perf. -īvi, App. M. 7, 7; sync. -issent, Cic. Div. 2, 8, 20 al.), 4, v. n.—Prop., to go among several things, so as no longer to be perceived (class.).

Lit.:

ut interit magnitudine maris stilla muriae,

becomes lost in it, Cic. Fin. 3, 14, 45: saxa venis, become lost among them, mingle with them, Sever. Aetn. 450. —

Trop., to perish, to go to ruin or decay, to die:

non intellego, quomodo, calore exstincto, corpora intereant,

Cic. N. D. 3, 14:

omnia fato Interitura gravi,

Ov. M. 2, 305:

segetes,

Verg. G. 1, 152:

salus urbis,

Cic. Verr. 2, 3, 55:

litterae,

id. Att. 1, 13:

pecunia,

Nep. Them. 2:

interit ira morā,

ceases, Ov. A. A. 1, 374:

possessio,

Dig. 41, 2, 44.—

To be ruined, mostly in first pers. perf.: interii, I am ruined, undone:

hei mihi disperii!... interii, perii,

Plaut. Most. 4, 3, 36:

omnibus exitiis interii,

id. Bacch. 5, 17:

interii! cur mihi id non dixti?

Ter. Hec. 3, 1, 42:

qui per virtutem peritat, non interit,

Plaut. Capt. 3, 5, 32.— Hence, intĕrĭtus, a, um, Part., perished, destroyed (ante- and post-class.): multis utrinque interitis, Claud. Quadrig. ap. Prisc. p. 869 P.; Sid. Ep. 2, 10.

dis-trĭbŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a., to divide, distribute (class.; cf.: divido, impertio, dispenso, participo, communico).

Lit.:

argentum,

Ter. Ad. 3, 3, 17:

partiendum sibi ac latius distribuendum exercitum putavit,

Caes. B. G. 3, 10 fin.:

distribuisti partes Italiae,

Cic. Cat. 1, 4, 9; cf. id. ib. 3, 4, 8:

reliquum populum distribuit in quinque classes,

Cic. Rep. 2, 22; cf. id. Leg. 3, 3, 7; Ov. F. 6, 84:

copias in tres partes,

Caes. B. G. 6, 32, 3; id. B. C. 1, 55, 2:

pueros in classes,

Quint. 1, 2, 23:

orbem in duodecim partes,

Cic. Tusc. 1, 28 et saep.:

milites circum familias conventus Campani,

Caes. B. C. 1, 14 fin.; cf.:

gladiatorias familias Capuam et in cetera municipia,

Sall. C. 30 fin.:

Numidas in hiberna in proximis Thessalis urbibus,

Liv. 42, 67:

legiones et auxilia provinciatim,

Suet. Aug. 49:

milites in legiones,

Caes. B. C. 3, 4, 2; cf. Front. Strat. 4, 1, 43:

gladiatores binos singulis patribus familiarum,

distributed among them, apportioned to them, Cic. Att. 7, 14, 2:

naves quaestori, legatis, praefectis, equitibus,

Caes. B. G. 4, 22, 3 and 5:

equos Germanis,

id. ib. 7, 65 fin.:

pecunias exercitui,

id. B. C. 1, 39, 3 al.; cf.

also: pecuniam in judices,

Cic. Clu. 27, 74:

naves in legiones,

Tac. A. 2, 8:

pecus viritim,

Caes. B. G. 7, 71, 7:

capita singula ex captivis toto exercitu praedae nomine,

id. ib. 7, 89 fin.:

Poenorum arma inter suos,

Front. Strat. 4, 7, 12 et saep. Rarely of the distributing of a service among several:

alterum (genus) emendi, quod praeterea civitatibus aequaliter esset distributum,

Cic. Verr. 2, 3, 70 Zumpt. —

Of abstract objects:

quae observata sunt in usu ac tractatione dicendi, haec partibus distributa sunt,

Cic. de Or. 1, 23, 109; Quint. 9, 3, 93; cf. id. 9, 1, 34:

meministis me ita distribuisse initio causam,

Cic. Rosc. Am. 42:

vitae opera hac (honesti) regulā,

Sen. Ben. 7, 2.—Hence, distrĭ-būte, adv., orderly, methodically (very rare):

neque distincte neque distribute scribere,

Cic. Tusc. 2, 3, 7:

distributius tractare,

id. Inv. 2, 59, 177.

dis-trĭbŭo, ŭi, ūtum, 3, v. a., to divide, distribute (class.; cf.: divido, impertio, dispenso, participo, communico).

Lit.:

argentum,

Ter. Ad. 3, 3, 17:

partiendum sibi ac latius distribuendum exercitum putavit,

Caes. B. G. 3, 10 fin.:

distribuisti partes Italiae,

Cic. Cat. 1, 4, 9; cf. id. ib. 3, 4, 8:

reliquum populum distribuit in quinque classes,

Cic. Rep. 2, 22; cf. id. Leg. 3, 3, 7; Ov. F. 6, 84:

copias in tres partes,

Caes. B. G. 6, 32, 3; id. B. C. 1, 55, 2:

pueros in classes,

Quint. 1, 2, 23:

orbem in duodecim partes,

Cic. Tusc. 1, 28 et saep.:

milites circum familias conventus Campani,

Caes. B. C. 1, 14 fin.; cf.:

gladiatorias familias Capuam et in cetera municipia,

Sall. C. 30 fin.:

Numidas in hiberna in proximis Thessalis urbibus,

Liv. 42, 67:

legiones et auxilia provinciatim,

Suet. Aug. 49:

milites in legiones,

Caes. B. C. 3, 4, 2; cf. Front. Strat. 4, 1, 43:

gladiatores binos singulis patribus familiarum,

distributed among them, apportioned to them, Cic. Att. 7, 14, 2:

naves quaestori, legatis, praefectis, equitibus,

Caes. B. G. 4, 22, 3 and 5:

equos Germanis,

id. ib. 7, 65 fin.:

pecunias exercitui,

id. B. C. 1, 39, 3 al.; cf.

also: pecuniam in judices,

Cic. Clu. 27, 74:

naves in legiones,

Tac. A. 2, 8:

pecus viritim,

Caes. B. G. 7, 71, 7:

capita singula ex captivis toto exercitu praedae nomine,

id. ib. 7, 89 fin.:

Poenorum arma inter suos,

Front. Strat. 4, 7, 12 et saep. Rarely of the distributing of a service among several:

alterum (genus) emendi, quod praeterea civitatibus aequaliter esset distributum,

Cic. Verr. 2, 3, 70 Zumpt. —

Of abstract objects:

quae observata sunt in usu ac tractatione dicendi, haec partibus distributa sunt,

Cic. de Or. 1, 23, 109; Quint. 9, 3, 93; cf. id. 9, 1, 34:

meministis me ita distribuisse initio causam,

Cic. Rosc. Am. 42:

vitae opera hac (honesti) regulā,

Sen. Ben. 7, 2.—Hence, distrĭ-būte, adv., orderly, methodically (very rare):

neque distincte neque distribute scribere,

Cic. Tusc. 2, 3, 7:

distributius tractare,

id. Inv. 2, 59, 177.

ĭbīdem (always ĭbĭdem in Plaut.; v. infra; so Juvenc. 3, 80; Paul. Nol. Carm. 19, 48), adv. [ibi, with demonstr. suff. dem, as in idem, tandem, tantundem, etc.], in the same place, in that very place, just there.

Lit., in space:

sarmenta concidito minute et ibidem inarato,

Cato, R. R. 37, 3:

cenati discubuerunt ibidem,

Cic. Inv. 2, 4, 14:

ille, cujus merces erant, in gladium ibidem incumberet,

id. ib. 2, 51, 154:

quod ibidem recte custodire poterunt, id ibidem custodiant,

id. Quint. 27, 84:

ne hīc ibidem ante oculos vestros trucidetur,

id. Rosc. Am. 5, 13: ego ibidem has inter cenam exaravi, i. e. on the spot, immediately, id. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 58:

cum ibidem invenire fingimus,

Quint. 9, 2, 60 Spald. N. cr.; cf. ibi, I.:

pede terram Crebra ferit: demissae aures, incertus ibidem Sudor, i. e. circa aures,

Verg. G. 3, 500.—With a corresp. ubi:

ubi amici, ibidem opes,

Plaut. Truc. 4, 4, 31:

ibidem divitiarum cupido est, ubi et usus,

Just. 2, 2.—With gen.:

si redierit Illa ad hunc, ibidem loci res erit,

Plaut. Cist. 2, 1, 53.—With a verb of motion (for eodem):

egomet me cum illis una ibidem traho,

I reckon myself among them, on the same plane with them, Plaut. Trin. 1, 2, 166: St. Quid, quod dedisti scortis? Le. Ibidem una traho, to that very account, id. ib. 2, 4, 10.—

Transf.

Of time, in that very moment (= paene eodem temporis momento):

Deinde ibidem homo acutus, cum illud occurreret,

Cic. Fin. 1, 6, 19 Madv.; so,

deinde ibidem,

id. Ac. 2, 14, 44; cf.:

ibidem ilico puer abs te cum epistulis,

id. Att. 2, 12, 2.—

Of other relations, in the same matter:

tibi ibidem das. ubi tu tuom amicum adjuvas,

Plaut. Pers. 4, 4, 62:

laesit in eo Caecinam, sublevavit ibidem, i. e. in eo ipso,

Cic. Caecin. 9, 23:

tibi non committitur aurum, vel si quando datur, custos affixus ibidem,

Juv. 5, 40.

* * *

ad-dīco, xi, ctum, 3, v. a. ( imp. addice, for addic, Plaut. Poen. 2, 50;

addixti,

Mart. 12, 16), orig., to give one's assent to a thing (“addicere est proprie idem dicere et approbare dicendo,” Fest. p. 13 Müll.), in its lit. signif. belonging only to augural and judicial language (opp. abdĭco).

Of a favorable omen, to be propitious to, to favor, usually with aves as subj., and without obj.:

cum sacellorum exaugurationes admitterent aves, in Termini fano non addixere,

Liv. 1, 55, 3; so,

Fabio auspicanti aves semel atque iterum non addixerunt,

id. 27, 16, 15; also with auspicium as subj.:

addicentibus auspiciis vocat contionem,

Tac. A. 2, 14; cf. Drak. Liv. 1, 36, 3; 27, 16, 15.—And with acc. of obj.:

illum quem aves addixerant,

Fest. p. 241 Müll.—In judicial lang.: alicui aliquid or aliquem, to award or adjudge any thing to one, to sentence; hence Festus, with reference to the adjudged or condemned person, says:

“alias addicere damnare est,” p. 13 Müll.: ubi in jus venerit, addicet praetor familiam totam tibi,

Plaut. Poen. 1, 1, 57:

bona alicui,

Cic. Verr. 2, 1, 52:

addictus erat tibi?

had he been declared bound to you for payment? id. Rosc. Com. 14, 41; hence ironic.: Fufidium... creditorem debitoribus suis addixisti, you have adjudged the creditor to his debtors (instead of the reverse), id. Pis. 35:

liberum corpus in servitutem,

Liv. 3, 56.—Hence subst., addictus, i, m., one who has been given up or made over as servant to his creditor:

ducite nos quo jubet, tamquam quidem addictos,

Plaut. Bacch. 5, 2, 87:

addictus Hermippo et ab hoc ductus est,

Cic. Fl. 20 extr.; cf. Liv. 6, 15, 20. (The addictus, bondman, was not properly a slave = servus, for he retained his nomen, cognomen, his tribus, which the servus did not have; he could become free again by cancelling the demand, even against the will of his dominus; the servus could not; the addictus, when set free, was also again ingenuus, the servus only libertinus; v. Quint. 7, 3, 27. The inhuman law of the Twelve Tables, which, however, was never put in execution, that one indebted to several creditors should be cut in pieces and divided among them, is mentioned by Gell. 20, 1: Niebuhr, Rom. Gesch. 1, 638;

Smith's Antiq.): addicere alicui judicium,

to grant one leave to bring an action, Varr. L. L. 6, § 61 Müll.: addicere litem, sc. judici, to deliver a cause to the judge. This was the office of the praetor. Such is the purport of the law of XII. Tab. Tab. I.: POST MERIDIEM PRAESENTI STLITEM ADDICITO, ap. Gell. 17, 2:

judicem or arbitrum (instead of dare judicium),

to appoint for one a judge in his suit, Dig. 5, 1, 39, 46 and 80: addicere aliquid in diem, to adjudge a thing to one ad interim, so that, upon a change of circumstances, the matter in question shall be restored in integrum, Dig. 18, 2; 6, 1, 41; 39, 3, 9.—

In auctions, to adjudge to the highest bidder, knock down, strike off, deliver to (with the price in abl.): ecquis est ex tanto populo, qui bona C. Rabirii Postumi [p. 31] nummo sestertio sibi addici velit, Cic. Rab. Post. 17; so id. Verr. 2, 1, 55; Suet. Caes. 50.—Addicere bona alicujus in publicum, i. e. to confiscate, Caes. B. C. 2, 18;

hence in Plaut., of a parasite, who strikes himself off, as it were, i. e. promises himself to one as guest, on condition that he does not in the mean time have a higher bid, i. e. is not attracted to another by a better table,

Plaut. Capt. 1, 2, 76 sq. —

In gen., to sell, to make over to:

addice tuam mihi meretricem,

Plaut. Poen. 2, 50:

hominem invenire neminem potuit, cui meas aedes addiceret, traderet, donaret, Auct. Or. pro Dom. 41. Antonius regna addixit pecunia,

Cic. Phil. 7, 5, 15; so Hor. S. 2, 5, 109.—In a metaph. signif.,

To deliver, yield, or resign a thing to one, either in a good or a bad sense.

In a good sense, to devote, to consecrate to:

senatus, cui me semper addixi,

Cic. Planc. 39, 93:

agros omnes addixit deae,

Vell. 2, 25;

hence, morti addicere,

to devote to death, Cic. Off. 3, 10, 45:

nolite... omnem Galliam prosternere et perpetuae servituti addicere,

to devote to perpetual slavery, Caes. B. G. 7, 77.—

In a bad sense, to give up, to sacrifice, to abandon (very freq.);

ejus ipsius domum evertisti, cujus sanguinem addixeras,

Cic. Pis. 34, 83:

libidini cujusque nos addixit,

id. Phil. 5, 12, 33; so id. Mil. 32; id. Sest. 17; id. Quint. 30; hence poet.:

quid faciat? crudele, suos addicere amores,

to sacrifice, to surrender his love, Ov. M. 1, 617 (where some read wrongly abdicere).—

In later Latin, to attribute or ascribe a work to one:

quae (comoediae) nomini eius (Plauti) addicuntur,

Gell. 3, 3, 13.—Hence, addic-tus, P. a. (after II. D.), dedicated or devoted to a thing; hence,

Destined to:

gladiatorio generi mortis addictus,

Cic. Phil. 11, 7, 16; cf. Hor. Epod. 17, 11.—

Given up to, bound to:

qui certis quibusdam destinatisque sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

Cic. Tusc. 2, 2, 5:

nullius addictus jurare in verba magistri,

Hor. Ep. 1, 1, 14:

Prasinae factioni addictus et deditus,

Suet. Cal. 55.— Comp., sup., and adv. not used.

Cimmĕrii, ōrum ( gen. Cimmeriūm, Val. Fl. 3, 399;

Cimmeriōn,

Tib. 4, 1, 64), m., = Kimmerioi.

A Thracian people in the present Crimea, on both sides of the Dnieper, whose chief town was Cimmerium, Mel. 1, 19, 15; Plin. 6, 6, 5, § 17; 6, 13, 14, § 35.— Hence,

Adj.

Cimmĕrĭus, a, um, Cimmerian:

Bosporus,

Plin. 4, 12, 24, § 77:

litus,

Ov. P. 4, 10, 1.—

Cimmĕrĭcus, a, um, Cimmerian:

oppida,

Mel. 2, 1, 3.—

A fabulous people supposed to have dwelt in caves, between Baiœ and Cumœ, Fest. p. 43, 4 sq.; cf. Plin. 3, 5, 9, § 61; Cic. Ac. 2, 19, 61; Sil. 12, 132;

perpetual darkness prevailed among them,

Tib. 4, 1, 64; Val. Fl. 3, 398;

here Somnus had his abode,

Ov. M. 11, 592 sq. — Poet., the Lower World:

Cimmerii lacus,

Tib. 3, 5, 24; cf. Verg. Cul. 230; v. Lidd. and Scott, under Kimmerioi.

Cimmĕrii, ōrum ( gen. Cimmeriūm, Val. Fl. 3, 399;

Cimmeriōn,

Tib. 4, 1, 64), m., = Kimmerioi.

A Thracian people in the present Crimea, on both sides of the Dnieper, whose chief town was Cimmerium, Mel. 1, 19, 15; Plin. 6, 6, 5, § 17; 6, 13, 14, § 35.— Hence,

Adj.

Cimmĕrĭus, a, um, Cimmerian:

Bosporus,

Plin. 4, 12, 24, § 77:

litus,

Ov. P. 4, 10, 1.—

Cimmĕrĭcus, a, um, Cimmerian:

oppida,

Mel. 2, 1, 3.—

A fabulous people supposed to have dwelt in caves, between Baiœ and Cumœ, Fest. p. 43, 4 sq.; cf. Plin. 3, 5, 9, § 61; Cic. Ac. 2, 19, 61; Sil. 12, 132;

perpetual darkness prevailed among them,

Tib. 4, 1, 64; Val. Fl. 3, 398;

here Somnus had his abode,

Ov. M. 11, 592 sq. — Poet., the Lower World:

Cimmerii lacus,

Tib. 3, 5, 24; cf. Verg. Cul. 230; v. Lidd. and Scott, under Kimmerioi.

Cimmĕrii, ōrum ( gen. Cimmeriūm, Val. Fl. 3, 399;

Cimmeriōn,

Tib. 4, 1, 64), m., = Kimmerioi.

A Thracian people in the present Crimea, on both sides of the Dnieper, whose chief town was Cimmerium, Mel. 1, 19, 15; Plin. 6, 6, 5, § 17; 6, 13, 14, § 35.— Hence,

Adj.

Cimmĕrĭus, a, um, Cimmerian:

Bosporus,

Plin. 4, 12, 24, § 77:

litus,

Ov. P. 4, 10, 1.—

Cimmĕrĭcus, a, um, Cimmerian:

oppida,

Mel. 2, 1, 3.—

A fabulous people supposed to have dwelt in caves, between Baiœ and Cumœ, Fest. p. 43, 4 sq.; cf. Plin. 3, 5, 9, § 61; Cic. Ac. 2, 19, 61; Sil. 12, 132;

perpetual darkness prevailed among them,

Tib. 4, 1, 64; Val. Fl. 3, 398;

here Somnus had his abode,

Ov. M. 11, 592 sq. — Poet., the Lower World:

Cimmerii lacus,

Tib. 3, 5, 24; cf. Verg. Cul. 230; v. Lidd. and Scott, under Kimmerioi.

dīvīsor, ōris, m. [id.].

A divider: divisor et disterminator mundi (axis), Ap. de Mundo, p. 57.—Esp., arithm. t. t., a divisor, Boëth. Geom. 1, p. 1529 al.—More freq.,

In gen.:

Italiae,

Cic. Phil. 11, 6, 13; 5, 7, 20:

regni inter filios,

Eutr. 4, 11.—

In partic.

One who superintended the legal distributions to the tribes, Ps. Ascon. ad Cic. Verr. 1, 8, 22, p. 136 Bait.—

A person hired by a candidate to bribe the electors, by distributing money among them (persons regarded as infamous), Q. Cic. Petit. Cons. 14, 57; Cic. Planc. 19, 48; Cornel. Fragm. 1 (18, p. 450 ed. Orell.); id. Mur. 26 fin.; id. Verr. 1, 8, 22; 2, 4, 20, § 45; id. Har. Resp. 20, 42; id. de Or. 2, 63 fin.; Suet. Aug. 3; cf. Smith's Antiq. p. 46, b.—

A judge (late Lat.), Vulg. Luc. 12, 14.

Lŭpercus, i, m. [lupus, and perh. arceo].

The Roman name of the Lycean Pan (so called because he protected the flocks from wolves), Just. 4, 3, 1.—Far more freq.,

A priest of the Lycean Pan:

nudi Luperci,

Verg. A. 8, 663; Ov. F. 2, 267:

nec prodest agili palmas praebere Luperco,

Juv. 2, 142. There were at first two classes of these priests, the Fabiani and the Quintiliani, to whom afterwards, in honor of Cæsar, were added the Juliani, Suet. Caes. 76. At first the priests were chosen only from the herdsmen, but afterwards young persons of the highest rank were received among them:

ita eras Lupercus, ut te consulem esse meminisse deberes,

Cic. Phil. 2, 34, 85; Suet. Aug. 31.—

There were also Luperci at Velitrae,

Inscr. Murat. 1, 3.

pompa, ae, f., = pompê, a solemn procession, a public procession of any kind (at public festivals, games, triumphs, marriages, funerals, etc.).

Lit.

In gen.:

in pompā cum magna vis auri argentique ferretur,

Cic. Tusc. 5, 32, 91:

per Dionysia pompam ducere,

Plaut. Cist. 1, 1, 92:

sollemnes ordine pompas Exequi,

Verg. A. 5, 53:

sollemnes ducere pompas Ad delubra juvat,

id. G. 3, 22:

Pontico triumpho inter pompae fercula trium verborum protulit titulum: veni, vidi, vici,

Suet. Caes. 37; so,

pompa Indica,

i. e. the triumphal procession of Bacchus, Mart. 8, 78, 2:

cadaver Clodii spoliatum exsequiis, pompā,

Cic. Mil. 13, 39; so of a funeral procession, Nep. Att. 22, 4; cf.:

pompam funeris ire,

to attend a funeral, Ov. F. 6, 663:

pompam parare triumphis,

id. P. 3, 4, 95:

exornaturus victoris superbi pompam,

Sen. Vit. Beat. 25, 4:

pomparum ferculis similes esse (referring to the slowness of such processions),

Cic. Off. 1, 36, 131.—

In partic., the processions at the Circensian games, in which images of the gods were carried, Liv. 30, 38 fin.; Tert. Spect. 7; Suet. Caes. 76; id. Tit. 2; id. Aug. 16; id. Calig. 15; id. Claud. 11; Ov. F. 4, 391; id. Am. 3, 2, 43 sq.; id. A. A. 1, 147; Inscr. Grut. 622, 9;

so of Cæsar, whose image was carried among them: tu hunc de pompā, Quirini contubernalem, laetaturum putas?

Cic. Att. 13, 28, 3.—

Transf.

A train, suite, retinue, row, array of persons or things (class.), Plaut. Curc. 1, 1, 1; Ter. Heaut. 4, 4, 17:

molesta haec pompa lictorum meorum,

Cic. Fam. 2, 16, 2:

postremo tota petitio cura ut pompae plena sit,

Q. Cic. Petit. Cons. 13, 52:

captivorum,

Juv. 10, 281.—Of things:

pecuniae pompa,

Sen. Ep. 110, 15: ventri portatur pompa, i. e. rich repast, Plaut. Fragm. ap. Macr. S. 2, 12:

munera certā discurrunt pompā,

Tib. 3, 1, 3:

sarcinarum,

Mart. 12, 32, 25:

strepitus pompae armorum,

Vulg. Jer. 47, 3.—

Parade, display, ostentation, pomp (class.;

syn. apparatus): rhetorum pompa,

Cic. Tusc. 4, 21, 48:

in dicendo adhibere quandam speciem atque pompam,

id. de Or. 2, 72, 294:

detraxit muneri suo pompam,

Sen. Ben. 2, 13, 2:

ad pompam vel ostentationem aliquid accipere,

Dig. 13, 6, 3 fin.:

genus orationis pompae quam pugnae aptius,

Cic. Or. 13, 42; so,

eorum partim in pompā, partim in acie illustres esse voluerunt,

id. de Or. 2, 22, 94.

ăpŭd ( apud down to the time of Caesar, Corp. Inscr. I. 30; I. 196; and after 45 B. C. both apud, Inscr. Orell. 206; 818, and aput, ib. 206; 15; 34; another form of apud was apor, Paul. ex Fest. p. 26 Mull. apud, Ritschl, Rib. in Trag. et Com. Rel., Mull. in Lucil., and Dietsch in Sall.; aput, Lachm., Fleck. in Plaut.; both apud and aput, Mull. in Cat. and Rib. in Verg.) [Corssen once regarded apud as connected with apisci, as juxta with jungo, Ausspr. I. p. 335, 1st ed., but afterwards, ib. 2d ed. I. p. 197, he adopted Pott's view, that it was comp. of Sanscr. api, = to, toward, near (Gr. epi), and ad, old form ar, which view the form apor favors, and thus its strict meaning would be on to, unto; v. infra, IV.]; prep. gov. acc., with, at, by, near (regularly with words denoting rest, and primarily of persons, while ad properly designates only direction, motion, extension, etc., and is chiefly used of places; the diff. between apud and penes is given in Paul. ex Fest. p. 22 Mull.: apud et penes in hoc differunt, quod alterum personam cum loco significat, alterum personam et dominium ac potestatem; v. penes, and cf. Nep. Them. 7, 2: ad ephoros Lacedaemoniorum accessit, penes quos summum imperium erat, atque apud eos (v. infra, I. B. 2. a.) contendit, etc.; and for the difference between ad and apud, cf. Lucil. 9, 58 sq. Mull.: apud se longe alid est, neque idem valet ad se: Intro nos vocat ad sese, tenet intus apud se; syn.: ad, prope, coram, inter, in with abl.; rare in early Lat.; very freq. in Plaut., less freq. in Ter., seven times in Verg., five times in Juv., three times in Catull., twice in Ov, and once in Hor. and Prop.; never in Tib. or Pers.; very freq. in Cic., the historians, and the Vulg.).

A.. In designating nearness in respect of persons, with, near: apud ipsum adstas, Att. ap. Non. p. 522, 25:

adsum apud te, genitor,

id. ib. p. 522, 32:

alteram (partem) apud me adponito,

Plaut. Trin. 4, 3, 60:

nunc hic apud te servio,

id. Capt. 2, 2, 62:

scriptorum non magnast copia apud me,

Cat. 68, 33 Mull.:

mane apud me,

Vulg. Gen. 29, 19:

Advocatum habemus apud Patrem,

ib. 1 Joan. 2, 1:

cum in lecto Crassus esset et apud eum Sulpicius sederet,

Cic. de Or. 2, 3, 12; so id. Pis. 26, and id. Rep. 3, 28.—

Esp.

a.. With a pron. or subst., apud me, te, se, aliquem, etc., with me, in my house, etc., in one's house, at the house of a person; Fr. chez moi, chez vous, chez soi, etc.:

Quis heri apud te? Naev., Com. Rel. p. 9 Rib.: dico eum esse apud me,

Plaut. Capt. 3, 2, 15; 4, 2, 73:

hic apud me hortum confodere jussi,

id. Aul. 2, 2, 66:

si commodumst, apud me, sis, volo,

Ter. Heaut. 1, 1, 110:

condixerant cenam apud me, Turp., Com. Rel. p. 108 Rib.: quid nunc virgo? Nempe apud test?

Plaut. Trin. 1, 2, 159:

Quid sibi volunt homines isti apud te?

Vulg. Num. 22, 9; ib. Matt. 26, 18:

cenabis bene apud me,

Cat. 13, 1:

apud me habitavit,

Cic. Clu. 33; id. Verr. 4, 111; 5, 77:

apud te cenavit,

id. Div. in Caecil. 58; id. Verr. 4, 49; id. Cael. 26; id. Deiot. 32:

in curia posita potius quam rure apud te, Titin., Com. Rel. p. 142 Rib.: mane apud me etiam hodie,

Vulg. Jud. 19, 9:

tenet intus apud se,

Lucil. 9, 59 Mull.:

Pompeius petiit, ut secum et apud se essem cotidie,

Cic. Att. 5, 6:

apud se fecit manere,

Vulg. Jud. 19, 7; ib. Luc. 11, 37:

de gladiis, quae apud ipsum erant deprehensa,

Cic. Cat. 3, 10:

Cum postridie apud eundem ventum exspectans manerem,

id. Phil. 1, 8:

mansit apud eum quattuor mensibus,

Vulg. Jud. 19, 2; ib. Act. 28, 14:

apud quem deversatus es,

Cic. Verr. 4, 37: apud nympham Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc. p. 685 (cf. Hom. Od. 4, 557: Numphês en megaroisi Kalupsous):

habitasti apud Heium Messanae,

Cic. Verr. 4, 18; id. Cael. 51:

Fuisti apud Laecam illa nocte,

id. Cat. 1, 4, 9; id. de Or. 1, 22, 104; id. Att. 1, 8:

apud Ostorium Scapulam epulatur,

Tac. A. 14, 48:

apud Cornelium Primum juxta Velabrum delituit,

id. H. 3, 74; 1, 14:

Factum est, ut moraretur apud Simonem quendam,

Vulg. Act. 9, 43:

invenient hominem apud sororem tuam occultantem se,

Cic. Dom. 83:

qui apud te esset eductus,

id. Quinct. 69:

apud quem erat educatus,

id. Lael. 20, 75:

cum alter ejus filius apud matrem educaretur,

id. Clu. 27:

disciplina C. Cassii, apud quem educatus erat,

Tac. A. 15, 52:

se apud Q. Mucium jus civile didicisse,

id. Or. 30:

apud eosdem magistratus institutus,

Suet. Calig. 24:

servorum manus tamquam apud senem festinantes,

Tac. H. 1, 7:

in convivio apud regem,

id. A. 2, 57: Bene vale;

apud Orcum te videbo,

in the abode of Orcus, Plaut. As. 3, 3, 16:

sacrificasse apud deos, i. e. in templis deorum,

Tac. A. 11, 27:

frater apud Othonem militans,

in the army of Otho, id. H. 2, 26; so,

nec solum apud Caecinam (cognoscebatur id damnum composuisse),

id. ib. 2, 27:

quorum sint legati apud se,

in his camp, Caes. B. G. 4, 8; cf.:

Quos cum apud se in castris Ariovistus conspexisset,

id. ib. 1, 47:

dici hoc potest, Apud portitores eas (litteras) resignatas sibi,

at the custom-house, Plaut. Trin. 3, 3, 64; 3, 3, 80:

Quantillum argenti mihi apud trapezitam siet,

at the banker's, id. Capt. 1, 2, 90:

duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, i. e. in scholis rhetorum, as he says just before,

Tac. Or. 35.—Apud me etc. is sometimes added to domi or in aedibus, or interchanges with domi: Me. Ubi namst, quaeso? Ch. Apud me domi, Ter. Heaut. 3, 1, 21:

a me insidias apud me domi positas esse dixerunt,

Cic. Sest. 41:

domi esse apud sese archipiratas dixit duos,

id. Verr. 5, 73; so Vulg. Gen. 27, 15:

quae (signa) cognovi apud istum in aedibus,

Cic. Verr. 1, 50:

esse illa signa domi suae, non esse apud Verrem,

id. ib. 4, 16:

nihil apud hanc lautum, pistor domi nullus,

id. Pis. 67; id. Clu. 165.—Hence,

Trop.: apud se esse, to be at home, i. e. to be in one's senses, be one's self, be sane (only in conversational lang.; most freq. in Ter.; cf. Gr. en heautôi einai, Ar. Vesp. 642; opp. vecors, amens esse, to be out of one's wits, beside one's self; so Gr. phrenôn exestanai, Eur. Or. 1021):

Sumne ego apud me?

Plaut. Mil. 4, 8, 36:

Non sum apud me,

Ter. Phorm. 1, 4, 26, and Afran., Com. Rel, p. 170 Rib.:

Prae iracundia, Menedeme, non sum apud me,

Ter. Heaut. 5, 1, 48:

Vix sum apud me: ita animus commotust metu, spe, gaudio,

id. And. 5, 4, 34:

Num tibi videtur esse apud sese?

id. Hec. 4, 4, 85 (quasi ob amorem meretricis insanus, Don.):

proin tu fac, apud te ut sies,

id. And. 2, 4, 5 (= ut praeparatus sis, Don.); Petr. 129.—

In respect of persons, in whose presence or before whom any thing is done or takes place, esp. of discussions or debates in which the persons have the right of decision (Web. Uebungsch. p. 33), before, in the presence of, = coram, ad.

Of civil or military affairs, before:

cum res agatur apud praetorem populi Romani et apud severissimos judices,

Cic. Arch. 3:

apud eosdem judices reus est factus,

id. Clu. 22, 59:

vis de his judicari apud me?

Vulg. Act. 25, 9:

accusavit fratres suos apud patrem,

ib. Gen. 37, 2; ib. 1 Macc. 7, 6; ib. Joan. 5, 45:

hoc, quod nunc apud pontifices agis,

Cic. Dom. 51; 117:

istud ne apud eum quidem dictatorem quisquam egit isto modo,

id. Lig. 12:

qui hanc causam aliquotiens apud te egit,

id. Quinct. 30; so id. Verr. 2, 100; 3, 114; id. Caecin. 69; id. Sest. 120:

(populus Romanus) mihi potestatem apud se agendi dedit,

id. Verr. 5, 173: Repulsior secunda collatione dixit Cato in ea, quae est contra Cornelium apud populum, Paul. ex Fest. p. 286 Mull.:

tutoresne defendent apud istius modi praetorem?

Cic. Verr. 1, 153; id. Clu. 126: apud te cum sim defensurus me, Vulg. Act. [p. 146] 26, 2:

omnia apud praetores gererentur,

Tac. Or. 38:

causam nescio quam apud judicem defendebat,

Cic. Clu. 74; so Tac. A. 3, 12; id. Or. 19:

apud te defendit alium in ea voluntate non fuisse, in qua te,

Cic. Lig. 6:

apud judicem causam dicere,

id. Quinct. 43; id. Verr. 1, 26; id. Sex. Rosc. 85:

apud aliquem dicere,

id. Lig. 6; id. Deiot. 4:

verba apud senatum fecit,

id. Verr. 2, 2, 20:

habita apud senatum oratione,

Tac. A. 12, 25; 6, 8:

haec apud patres disseruit,

id. ib. 2, 43; 4, 2;

4, 6: modeste apud vos socius populi Romani questus est,

Cic. Verr. 4, 18:

Quae est ergo apud Caesarem querella?

id. Lig. 25:

isne apud vos obtinebit causam, qui etc.,

id. Caecin. 38:

petita multa est apud eum praetorem,

id. Verr. 1, 155:

causam contra aliquem apud centumviros dicere,

id. de Or. 2, 23, 98; Tac. Or. 38:

numerus oratorum quot annis apud magistratus publice subscribitur,

Cic. Verr. 3, 120:

apud eorum quem qui manumitteretur,

Liv. 41, 9: apud proconsules aliquem manumittere, Marcian. ap. Dig. 1, 162.—

In extra judicial cases, before:

apud hunc confessus es et genus etc.,

Plaut. Capt. 2, 3, 52:

nullam causam dico, quin mihi Et parentum et libertatis apud te deliquio siet,

id. ib. 3, 4, 93:

apud erum qui (servos) vera loquitur,

id. Am. 2, 1, 43:

apud novercam querere,

id. Ps. 1, 3, 80:

ego apud parentem loquor,

Cic. Lig. 30:

plura fateri apud amicos,

Tac. A. 14, 62:

aliquid apud aliquem laudare,

Cic. Att. 2, 25; Tac. A. 13, 46; so Vulg. Gen. 12, 15:

aliquem apud aliquos vituperare,

Cic. Phil. 2, 11:

apud quem tu etiam nos criminari soles,

id. Vatin. 29.—

Of one's feelings, views, judgment, with, in the view or sight of, before.

With verbs:

apud Tenedios sanctissimus deus habetur,

Cic. Fl. 61; id. Verr. 1, 49:

quod apud illos amplissimum sacerdotium putatur,

id. ib. 2, 126;

1, 69: si tutoris auctoritas apud te ponderis nihil habebat,

id. ib. 2, 55; id. Planc. 4:

apud judicem grave et sanctum esse ducetur,

id. Q. Rosc. 6:

Quae omnia apud nos partim infamia... ponuntur, Nep. praef. 5: justificatur apud Deum,

Vulg. Gal. 3, 11:

haec apud illos barbatos ridicula videbantur,

Cic. Mur. 26; id. Dom. 101:

unus dies apud Dominum (est) sicut mille anni, et mille anni sicut dies unus,

Vulg. 2 Pet. 3, 8.—

With adjj.:

fuisti apud pontifices superior,

Cic. Dom. 4:

qui honos est apud Syracusanos amplissimus,

id. Verr. 4, 137; id. Font. 36:

quam clara (expugnatio) apud omnes,

id. Verr. 1, 50; 2, 50:

Satis clarus est apud timentem quisquis timetur,

Tac. H. 2, 76; id. Or. 7:

hoc est apud Graecos prope gloriosius quam Romae triumphasse,

Cic. Fl. 31; Tac. H. 5, 17:

quod aeque apud bonos miserum est,

id. ib. 1, 29:

quae justa sunt apud nos,

Vulg. 1 Macc. 11, 33; ib. Rom. 2, 13:

tunc eritis inculpabiles apud Dominum,

ib. Num. 32, 22:

si is pretio apud istum idoneus esset,

Cic. Verr. 2, 121.—

With substt.:

est tanta apud eos ejus fani religio atque antiquitas, ut etc.,

Cic. Verr. 1, 46:

tanta nominis Romani dignitas est apud omnes nationes, ut etc.,

id. ib. 5, 150:

qua (hic) apud omnes Siculos dignitate atque existimatione sit,

id. ib. 2, 111:

Dymnus modicae apud regem auctoritatis et gratiae,

Curt. 6, 72:

abominatio est uterque apud Deum,

Vulg. Prov. 17, 15.—Apud animum, apud animum meum, etc. sometimes stand for mihi, mecum, etc., or simply animo: Ea tute tibi subice et apud animum propone, before your mind, before you, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5:

ipsi primum statuerint apud animos, quid vellent,

Liv. 6, 39, 11:

Sic apud animum meum statuo,

Sall. de Ord. Rep. 2:

sic statuere apud animum meum possum,

Liv. 34, 2, 4.—So with pers. pron. in Vulg. after the Greek: haec apud se (pros heauton) oravit, within himself, to himself, Luc. 18, 11: Sciens apud semet ipsum (en heautôi), in himself, Joan. 6, 62: statui hoc ipsum apud me (emautôi), ne etc., with myself, 2 Cor. 2, 1; so, hoc cogitet apud se (eph heautou), ib. 10, 7.—

And simply before, in the presence of:

id apud vos proloquar,

Plaut. Capt. prol. 6:

nemo est meorum amicorum, apud quem expromere omnia mea occulta audeam,

Ter. Heaut. 3, 3, 14:

se jactant apud eos, quos inviti vident,

Cic. Fl. 61:

licet mihi, Marce fili, apud te gloriari, ad quem etc.,

id. Off. 1, 22, 78: de vobis glorior apud Macedones, Vulg. 2 Cor. 9, 2:

plus quam apud vos commemorari velitis,

Cic. Caecin. 77:

non apud indoctos loquor,

id. Pis. 68:

ostendit, quae quisque de eo apud se dixerit,

Caes. B. G. 1, 19:

quid apud magnum loquerentur Achillem,

Ov. M. 12, 163:

neque raro neque apud paucos talia jaciebat,

Tac. A. 4, 7:

loqui de se apud aliquem,

Cic. Att. 1, 3:

mentiri apud aliquem,

Plaut. Poen. 1, 1, 24:

apud aliquem profiteri,

Curt. 7, 7, 24:

Non est nobis haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

Cic. Mur. 61:

Caesar apud milites contionatur,

Caes. B. C. 1, 7:

gratias agere alicui apud aliquem,

Cic. Sest. 4; so Tac. A. 15, 22:

si quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, qui etc.,

Cic. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, and id. Red. in Sen. 24:

Quae fundebat apud Samson lacrimas,

Vulg. Jud. 14, 16.—

Of a person with whom, in whose case something is, exists, is done, with, in the case of, often = in with abl.:

quom apud te parum stet fides,

Plaut. Ps. 1, 5, 62:

Et bene apud memores veteris stat gratia facti,

Verg. A. 4, 539:

At fides mihi apud hunc est,

Ter. Heaut. 3, 3, 10: De. Quid est? Ch. Itan parvam mihi fidem esse apud te? id. Phorm. 5, 3, 27:

ut apud me praemium esse positum pietati scias,

id. Hec. 4, 2, 8:

alioqui mercedem non habebitis apud Patrem vestrum,

Vulg. Matt. 6, 1:

illa res quantam declarat ejusdem hominis apud hostes populi Romani auctoritatem,

Cic. Imp. Pomp. 46:

(eum) Aeduorum auctoritatem apud omnes Belgas amplificaturum,

Caes. B. G. 2, 14:

si M. Petrei non summa auctoritas apud milites exstitisset,

Cic. Sest. 12:

Pompei auctoritas apud omnes tanta est. quanta etc.,

id. Fl. 14; id. Phil. 13, 7:

ecquid auctoritatis apud vos socii populi Romani habere debeant,

id. Div. in Caecil. 17; so id. Verr. 2, 14; id. Mur 38:

(servi) apud eum sunt in honore et pretio,

id. Sex. Rosc. 77; id. Verr. 5, 157; id. Cat. 3, 2:

videmus quanta sit in invidia quantoque in odio apud quosdam virtus et industria,

id. Verr. 5, 181:

quo majore apud vos odio esse debet quam etc.,

id. ib. 1, 42:

domi splendor, apud exteras nationes nomen et gratia,

id. Clu. 154; id. Mur. 38:

Dumnorigem, magna apud plebem gratia,

Caes. B. G. 1, 18:

tanti ejus apud se gratiam esse ostendit, uti etc.,

id. ib. 1, 20:

certe apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas valebit,

Cic. Quinct. 5; id. Div. in Caecil. 17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34:

utrum apud eos pudor atque officium aut timor valeret,

Caes. B. G. 1, 40:

apud quem ut multum gratia valeret,

Nep. Con. 2, 1:

video apud te causas valere plus quam preces,

Cic. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Tac. H. 3, 36:

quod apud vos plurimum debebit valere,

Cic. Div. in Caecil. 11; so Caes. B. G. 1, 17, and Tac. H. 4, 73:

qui tantum auctoritate apud suos cives potuit, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 113:

speravit sese apud tales viros aliquid posse ad etc.,

id. Sex. Rosc. 141:

(eum) apud finitimas civitates largiter posse,

Caes. B. G. 1, 18:

quae (pecunia) apud me contra fidem meam nihil potuisset,

Cic. Verr. 1, 19:

quae (memoria) plus apud eum possit quam salus civitatis,

id. Phil. 5, 51; id. Verr. 3, 131:

qui apud eum plurimum poterat,

id. ib. 3, 130:

qui apud me et amicitia et beneficiis et dignitate plurimum possunt,

id. Sex. Rosc. 4; so Caes. B. G. 1, 9.—So very rarely with adjj.:

faciles sunt preces apud eos, qui etc.,

Cic. Har. Resp. 63:

nihil me turpius apud homines fuisset,

id. Att. 2, 19:

apud quos miserum auxilium tolerabile miserius malum fecit,

Cels. 3, 23.—

Of persons, of inhabitants of cities or countries, among whom one is, or something is, is done or happens, among = inter:

CONSOL. QVEI. FVIT. APVD. VOS., Epit. Scip. ap. Grotef. Gr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter suos nobiles,

Cic. Fl. 52:

Ut vos hic, itidem ille apud vos meus servatur filius,

Plaut. Capt. 2, 2, 11; 2, 2, 62:

qui (colonus) perigrinatur apud vos,

Vulg. Exod. 12, 49:

qui regnabat apud vos,

ib. 1 Macc. 12, 7; ib. Matt. 13, 56; ib. Luc. 9, 41:

si iste apud eos quaestor non fuisset,

Cic. Div. in Caecil. 4; 65:

Apud eos fuisse regem Divitiacum,

Caes. B. G. 2, 4; 2, 2:

qui (praetores) apud illos a populo creantur,

Cic. Fl. 44:

apud quos consul fuerat,

id. Div. in Caecil. 66; id. Verr. 2, 5; 4, 108:

apud inferos illi antiqui supplicia impiis constituta esse voluerunt,

id. Cat. 4, 8; id. Tusc. 1, 5, 10; so Vulg. Eccli. 14, 17: Sunt apud infernos tot milia formosarum, Prop. 3, 2, 63:

fateri quae quis apud superos distulit in seram commissa piacula mortem,

Verg. A. 6, 568;

Vel. 2, 48, 2: studiis militaribus apud juventutem obsoletis,

Cic. Font. 42:

qui apud socios nominis Latini censi essent,

Liv. 41, 9:

qui apud gentes solus praestat, Naev., Com. Rel. p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes nationesque fiunt,

Cic. Verr. 4, 109:

id (simulacrum) apud Segestanos positum fuisse,

id. ib. 4, 80:

si apud Athenienses non deerant qui rem publicam defenderent,

id. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2:

ille est magistratus apud Siculos, qui etc.,

Cic. Verr. 2, 131:

si tu apud Persas deprehensus etc.,

id. ib. 5, 166:

Apud Helvetios longe nobilissimus fuit Orgetorix,

Caes. B. G. 1, 2:

apud omnes Graecos hic mos est, ut etc.,

Cic. Verr. 2, 158, and id. Fragm. B. 7, 18 B. and K.:

quod apud Germanos ea consuetudo esset, ut etc.,

Caes. B. G. 1, 50:

aliis Germanorum populis usurpatum raro apud Chattos in consensum vertit,

Tac. G. 31:

Cui (mihi) neque apud Danaos usquam locus (est),

Verg. A. 2, 71:

apud Nahanarvalos antiquae religionis lucus ostenditur,

Tac. G. 43; 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2, 1; 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris nationibus exculta est medicina, Cels. praef. 3, 9.—So of an army, in, with, where in with abl. is commonly used:

qui apud exercitum cum Lucio Lucullo est,

in the army under L. Lucullus, Cic. Verr. 4, 49; so id. Arch. 11:

apud exercitum mihi fueris tot annos,

id. Mur. 45:

quod Hannibalem etiam nunc cum imperio apud exercitum haberent,

in the army with a command, Nep. Hann. 7, 3:

simul manere apud exercitus Titum utile videbatur,

Tac. H. 5, 10:

quod XII. pondo argenti habuisset apud exercitum,

with his troops, Plin. 33, 4, 50, § 143.—

In designating the author of a work or of an assertion, apud aliquem, in, by, in the writings of, any one (the work itself being designated by in with abl.; as, de qua in Catone majore satis multa diximus, Cic. Off. 1, 42, 151:

Socraiem illum, qui est in Phaedro Platonis,

id. de Or. 1, 7, 28:

quo in libro,

id. ib. 1, 11, 47):

ut scriptum apud eundem Caelium est,

Cic. Div. 1, 26, 55:

apud Xenophontem autem moriens Cyrus major haec dicit,

id. Sen. 22, 79:

quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod etc.,

id. Off. 1, 9, 28:

apud Agathoclem scriptum in historia est,

id. Div. 1, 24, 50:

ut est apud poetam nescio quem,

id. Phil. 2, 65:

Quod enim est apud Ennium, etc.,

id. Off. 1, 8, 26:

de qua (ambitione) praeclare apud eundem est Platonem, simile etc.,

id. ib. 1, 25, 87:

Apud Varronem ita est, etc.,

Plin. 18, 35, 79, § 348:

ut video scriptum apud Graecos,

Cic. Scaur. 4:

invenio apud quosdam auctores,

Tac. H. 2, 37; so id. A. 1, 81; 3, 3:

reperio apud scriptores,

id. ib. 2, 88:

apud Solonem,

i. e. in his laws, Cic. Leg. 2, 26, 64:

cui bono est, si apud te Agamemnon diserte loquitur, i. e. in tragoediis tuis,

Tac. Or. 9. —Also of speakers:

apud quosdam acerbior in conviciis narrabatur,

Tac. Agr. 22.—

a.. Est aliquid apud aliquem = est alicui aliquid, apud aliquem being equivalent to dat. of possessor:

quae (scientia auguralis) mihi videtur apud majores fuisse dupliciter, ut etc.,

Cic. Leg. 2, 13, 33:

juris civilis magnum usum apud multos fuisse,

id. Brut. 41, 152:

cum apud eum summum esset imperium populi,

Nep. Phoc. 2, 4:

omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud illos sunt,

Sall. C. 20, 8:

par gloria apud Hannibalem hostesque Poenos erat,

Liv. 22, 30, 8:

apud quos nulla loricarum galearumve tegmina (erant),

Tac. A. 12, 35:

pecuniam ac dona majora apud Romanos (esse),

id. H. 4, 76:

minorem esse apud victos animum,

id. ib. 3, 1;

2, 75: quando quidem est apud te virtuti honos,

Liv. 2, 1, 15: Phoebo sua semper apud me Munera sunt, Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C. 3, 29, 5:

apud te est fons vitae,

Vulg. Psa. 35, 10:

apud Dominum (est) misericordia,

ib. ib. 129, 7.—

Est aliquid apud aliquem also simply denotes that something is in one's hands, in his power, at his disposal:

erat ei apud me pauxillulum Nummorum,

Ter. Phorm. 1, 1, 3:

negasse habere se (phaleras): apud alium quoque eas habuisse depositas,

Cic. Verr. 4, 29:

multa (signa) deposita apud amicos,

id. ib. 4, 36:

apud quem inventus est scyphus,

Vulg. Gen. 44, 16; ib. [p. 147] Exod. 22, 4; ib. Deut. 24, 12.—So also of persons:

te pix atra agitet apud carnuficem,

in the hands of, Plaut. Capt. 3, 4, 65:

qui (obsides) apud eum sint,

Caes. B. G. 1, 31; 1, 33.—

Apud aliquem = alicui, the dat. of indir. obj.:

remanet gloria apud me, Att., Trag. Rel. p. 194 Rib.: nihil apud Siculum, nihil apud civem Romanum tota in Sicilia reliquisse,

Cic. Verr. 4, 2:

si (cura rei publicae) apud Othonem relinqueretur,

Tac. H. 1, 13; 1, 20:

qui judicia manere apud ordinem Senatorium volunt,

Cic. Div. in Caecil. 8:

neque praemia caedis apud interfectorem mansura,

Tac. H. 2, 70; id. A. 15, 7:

fidens apud aliquem obligare,

Dig. 16, 1, 27.—So rarely with adjj.:

Essetne apud te is servos acceptissimus?

Plaut. Capt. 3, 5, 56:

non dicam amicum tuum, quod apud homines carissimum est,

Cic. Verr. 2, 110:

apud publicanos gratiosus fuisti,

id. ib. 2, 169; 4, 38; id. Fl. 76; id. Lig. 31: Apud homines hoc impossibile est;

apud Deum autem omnia possibilia sunt,

Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. 10, 27.

Transf. In designations of place,

At, near, about, around, before (esp. freq. in the post-Aug. histt.) = ad, prope, circum, ante: tibi servi multi apud mensam adstant, Naev. ap. Prisc. p. 893 P. (Com. Rel. p. 10 Rib.):

verecundari neminem apud mensam decet,

Plaut. Trin. 2, 4, 77:

Quid apud hasce aedis negotii est tibi?

id. Am. 1, 1, 194:

Quid illisce homines quaerunt apud aedis meas?

id. Most. 4, 2, 26; id. Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. ap. Non. p. 522, 26 (Com. Rel. p. 100 Rib.); Sisenn. ap. Non. p. 86, 16:

navem is fregit apud Andrum insulam,

Ter. And. 1, 3, 17:

apud Tenedum pugna illa navalis,

Cic. Arch. 21:

ut apud Salamina classem suam constituerent,

Nep. Them. 3, 4:

apud oppidum morati,

Caes. B. G. 2, 7:

agri in Hispania apud Karthaginem Novam,

Cic. Agr. 1, 5:

bellatum apud Actium,

Tac. H. 1, 1; 1, 72; 3, 76:

Pugnabant alii tardis apud Ilion armis,

Ov. R. Am. 163:

morabatur in castris apud Galgalam,

Vulg. Jos. 10, 6:

quidquid apud durae cessatum est moenia Trojae,

Verg. A. 11, 288:

apud vetustam turrem, Att., Trag. Rel. p. 189 Rib.: apud castellum consedisse,

Tac. A. 4, 25:

Vitellianos, sua quemque apud signa, componunt,

id. H. 3, 35:

apud vexillum tendentes,

id. A. 1, 17:

trepidatur apud naves,

id. H. 2, 15:

hostis est non apud Anienem, sed in urbe,

Cic. Mur. 84; id. Fam. 2, 10, 5:

quam detraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio alto,

Verg. A. 5, 261:

apud abunaantem amnem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. Rel. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina Hebri,

Verg. A. 12, 331:

octo apud Rhenum legiones,

Tac. A. 1, 3:

apud ripam Rheni,

id. ib. 2, 83:

probavi te apud Aquam Contradictionis,

Vulg. Psa. 80, 8:

repertus apud fretum Siciliae,

Tac. A. 6, 14:

propitiata Juno apud proximum mare,

id. ib. 15, 44:

apud promunturium Miseni consedit in villa,

id. ib. 6, 50:

Ut aput nivem et ferarum gelida stabula forem, for in nive etc.,

Cat. 63, 53 Mull.:

apud altaria deum pepigere,

before, Tac. A. 11, 9:

decernuntur supplicationes apud omnia pulvinaria,

id. ib. 14, 12 (cf.:

unum diem circa omnia pulvinaria supplicatio fuit,

Liv. 41, 9):

apud Caesaris effigiem procubuit,

Tac. A. 12, 17; 13, 23:

quartum apud lapidem substiterat,

id. ib. 15, 60:

laudavit ipse apud rostra (for pro rostris),

Tac. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: ad forum under ad, I. A. 3., and in Gr. Sophocl. Trach. 371, pros mesêi agorai;

on the other hand,

id. ib. 423, en mesêi agorai; id. ib. 524, têlaugei par ochthôi): Quidam apud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rel. p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum modo e Davo audivi, Ter. And. 2, 1, 2; 1, 5, 18:

Capuae multa apud forum aedificia de caelo tacta,

Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):

quod (templum) apud forum holitorium C. Duilius struxerat,

Tac. A. 2, 49.—

At, in = in with abl. or gen. or abl. of place: CONSVLES SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. APVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I.; so,

ejus statuam majores apud aedem matris deum consecravisse,

Tac. A. 4, 64:

apud villam est,

Ter. Ad. 4, 1, 1; so Cic. Verr. 4, 22, 48:

Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab danista fenore,

Plaut. Ep. 2, 2, 67:

deponere apud Solos in delubro pecuniam,

Cic. Leg. 2, 16, 40:

ut rationes apud duas civitates possim relinquere,

id. Att. 6, 7, 2: qui mense Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 13, 4, 1 B. and K.;

13, 4, 4 iid.: seditio militum coepta apud Sucronem,

Liv. 28, 29:

donum apud Antium statuitur,

Tac. A. 3, 71:

bellis civilibus Maecenatem equestris ordinis cunctis apud Romam atque Italiam praeposuit,

id. ib. 6, 11:

Titus in consecrando apud Memphim bove Apide diadema gestavit,

Suet. Tit. 5:

quod Judaeam praeterveniens apud Hierosolymam non supplicasset,

id. Aug. 93:

apud Mediolanum,

Lact. Mort. Persec. 48:

eum pugionem apud Capitolium consecravit,

Tac. A. 15, 74:

Equitum Romanorum locos sedilibus plebis anteposuit apud Circum,

id. ib. 15, 32:

quae (effigies) apud theatrum Pompei locaretur,

id. ib. 3, 72:

qui (rei) apud aerarium pependissent,

Suet. Dom. 9 Roth:

cujus (scientiae) apiscendae otium apud Rhodum magistrum Thrasullum habuit,

Tac. A. 6, 20; 4, 14; so Suet. Aug. 92; Eutr. 7, 13:

ut civitati Cibyraticae apud Asiam subveniretur,

Tac. A. 4, 13; 4, 18; 16, 15:

apud Pharsaliam,

Liv. Epit. 111:

apud Palaestinam,

Eutr. 7, 13:

qui erant apud Helladam,

Vulg. 1 Macc. 8, 9. —

Of time.

With words denoting time or occasion, in, at (rare):

apud saeclum prius,

Ter. Eun. 2, 2, 15:

aliquem apud judicium persequi,

at the trial, Cic. Verr. 4, 104.—

With words designating persons, with, among, in the time of:

hostis apud majores nostros is dicebatur, quem nunc etc.,

Cic. Off. 1, 12, 36:

fecerunt hoc multi apud majores nostros,

id. Verr. 2, 118; 5, 148:

Fuit eodem ex studio vir eruditus apud patres nostros,

id. Mur. 36; id. Off. 2, 24, 85; id. Lael. 2, 6:

Apud antiquos fuit Petron quidam, Cels. praef. 3, 9: aliam apud Fabricios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuisse),

Tac. A. 2, 33.—

For ad with words implying motion (very rare):

APVT EVM PERVENIRE,

Inscr. Grut. 786, 5:

atque apud hunc eo vicinum,

Plaut. Mil. 2, 5, 70:

Bito apud aurificem,

Lucil. 30, 66 Mull.: apud legiones venit, Sall. Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. p. 395 Lind.:

(naves) apud insulas longius sitas ejectae,

Tac. A. 2, 24:

qui apud Romanos de societate functus est legatione,

Vulg. 2 Macc. 4, 11.

(cf. ad, I. fin. b.)

It is sometimes placed after its subst.:

quae fiunt apud fabros, fictores, item alios apud,

Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Mull.:

Is locus est Cumas aput,

Lucr. 6, 747 Lachm.:

montem apud Erycum,

Tac. A. 4, 43:

ripam apud Euphratis,

id. ib. 6, 31:

Misenum apud et Ravennam,

id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the editt. vary between aerarium apud and apud aerarium; the latter seems preferable, and is adopted by Oudend., Bremi, Baumg.-Crus., and Roth).—

It is sometimes placed between the subst. and adj.:

barbaras apud gentes,

Tac. A. 2, 88, 3, 26; 15, 60:

non modo Graecis in urbibus, sed Romana apud templa,

id. ib. 14, 14.—

Twice in Verg. it stands before the secondary adjunct of its subst.:

apud durae moenia Trojae, A. 11, 288: apud gelidi flumina Hebri,

ib. 12, 331. Apud is never found in compound words. V. more on this word in Hand, Turs. I. pp. 405-416.

prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;

but primus is rarely used for prior,

Cic. Sest. 19, 44 al.).

In gen.:

qui primus vulnus dicitur obligavisse,

Cic. N. D. 3, 22, 57:

primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,

Ter. Ad. 4, 2, 7:

verum primum: verum igitur et extremum,

Cic. Off. 3, 6, 27:

primae litterae,

id. Att. 9, 6, 5:

primus inter homines nobilissimos,

id. Sest. 3, 6:

primi ex omnibus philosophis,

id. Fin. 4, 7, 17:

primus Graeciae in Thraciam introiit,

Nep. Alcib. 7, 4:

primus de mille fuisses,

Ov. H. 17, 105:

in primis,

among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:

in primis stetit,

id. Epam. 10, 3:

in primis pugnantes,

Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:

primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),

Quint. 3, 1, 8.—

In partic.

In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:

in primā provinciā,

at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:

digitus,

the tip of the finger, Cat. 2, 3:

dentes,

the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:

ranis prima lingua cohaeret,

the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:

primā statim nocte,

at the beginning of the night, Col. 10, 190:

sol,

i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:

luna,

i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:

primo quoque tempore,

at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:

primo quoque die,

id. Phil. 8, 11, 33:

me tibi primum quidque concedente,

id. Ac. 2, 16, 49:

fluit voluptas et prima quaeque avolat,

id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:

quod bellum, si prima satis prospera fuissent,

Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:

prima consiliorum (for prima consilia),

Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:

multum improbiores sunt quam a primo credidi,

Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:

in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,

Cic. Or. 8, 26:

suam vim retinere a primo ad extremum,

id. Fin. 4, 13, 32:

hoc a primo cogitavit,

id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:

id a primo rectissime dicitur,

id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:

equites in primo late ire jubet,

in the van, Sall. J. 68, 4:

qui numerus in primo viget, jacet in extremo,

Cic. Or. 64, 215. —

First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:

princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,

Caes. B. C. 1, 35:

sui municipii facile primus,

Cic. Rosc. Am. 6, 15:

homo,

id. Verr. 2, 4, 17, § 37:

primis urbis placuisse,

Hor. Ep. 1, 20, 23:

juvenum primi,

Verg. A. 9, 785:

est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

quia sum apud te primus,

I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:

primus humani generis,

Sil. 17, 255:

urbem Italiae primam,

Petr. 116:

praedium,

Cato, R. R. 1:

suavia prima habere,

to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:

otium atque divitiae, quae prima mortales putant,

Sall. C. 36, 4:

cura,

a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:

peccatores, quorum primus ego sum,

Vulg. 1 Tim. 1, 15:

primas partes, or primas agere,

to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:

primas in causis agebat Hortensius,

Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:

actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,

Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:

amoris erga me tibi primas defero,

i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:

si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,

id. Div. in Caecil. 15, 49:

primas tenere,

to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:

homo domi suae cum primis locuples,

Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:

in primis lautus eques,

Nep. Att. 13, 1:

oppidum in primis Siciliae clarum,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:

homo in primis improbissimus,

id. ib. 2, 3, 27, §

68: vir magnus in primis,

id. N. D. 1, 43, 120:

in primis hoc a se animadversum esse dicebat,

id. de Or. 3, 5, 17:

in primis nobis sermo de te fuit,

id. Att. 5, 1, 3:

in primis... dein,

first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).

prīmō, at first, at the beginning, first, firstly.

In gen.:

aedes primo ruere rebamur,

Plaut. Am. 5, 1, 42:

neque credebam primo mihimet Sosiae,

id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:

primo non accredidit,

Nep. Dat. 3, 4:

Themistocles solus primo profectus est,

id. Them. 6, 5:

contemptus est primo a tyrannis,

id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—

With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:

primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,

Cic. Tusc. 3, 6, 13:

primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,

Sall. C. 10, 3:

primo... deinde... tum... tum,

Cic. Fin. 1, 16, 50:

primo... deinde,

Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:

primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,

Cels. 5, 26, 34:

primo... inde,... hinc,

Liv. 30, 11, 6:

haec primo paulatim crescere: post, etc.,

Sall. C. 10, 6:

dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,

Caes. B. G. 7, 15:

primo... postea... postremo, etc.,

Liv. 26, 39:

primo... mox,

id. 1, 50:

primo... mox deinde,

Just. 1, 3:

primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,

Sall. J. 111, 2:

neque illi credebam primo, nunc vero palam est,

Ter. Hec. 4, 4, 91.—

(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:

primo... iterum,

Liv. 2, 51:

primo... rursus,

Suet. Aug. 17:

primo... secundo,

Phaedr. 4, 10, 16.—

prīmum, at first, first, in the first place, in the beginning (class.).

In enumerations, with a foll. deinde, tum:

Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,

Caes. B. G. 1, 25:

primum... deinde... deinde,

Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:

primum... deinde... tum... postremo,

id. N. D. 2, 1, 3:

primum... deinde... praeterea... postremo,

id. Div. 2, 56, 116:

primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,

id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:

primum... secundo loco... deinde... tum,

id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:

primum... subinde,

Hor. Ep. 1, 8, 15:

primum... mox,

id. ib. 2, 2, 93.—

Without other adverbs.

In gen.:

quaerenda pecunia primum est,

Hor. Ep. 1, 1, 53:

te Quicumque primum Produxit,

id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—

Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:

primum omnium ego ipse vigilo,

Cic. Cat. 2, 9, 19.—

With ut, ubi, simulac, cum.

Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:

ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,

Cic. Fam. 10, 13, 1:

ubi primum potuit, istum reliquit,

id. Verr. 2, 2, 20, § 48:

simul ac primum niti possunt, etc.,

id. N. D. 2, 48, 124:

tum affuerat, cum primum dati sunt judices,

id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—

Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):

post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,

Ter. And. 5, 4, 33.—

With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):

primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,

Plaut. Mil. 2, 3, 26:

omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,

id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:

primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,

id. Trin. 1, 2, 61.—

With adv. or other expression of time, for the first time:

hodie primum ire in ganeum,

Plaut. As. 5, 2, 37:

quo die primum convocati su mus,

Cic. Phil. 5, 11, 30.—

prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—

prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto.

prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;

but primus is rarely used for prior,

Cic. Sest. 19, 44 al.).

In gen.:

qui primus vulnus dicitur obligavisse,

Cic. N. D. 3, 22, 57:

primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,

Ter. Ad. 4, 2, 7:

verum primum: verum igitur et extremum,

Cic. Off. 3, 6, 27:

primae litterae,

id. Att. 9, 6, 5:

primus inter homines nobilissimos,

id. Sest. 3, 6:

primi ex omnibus philosophis,

id. Fin. 4, 7, 17:

primus Graeciae in Thraciam introiit,

Nep. Alcib. 7, 4:

primus de mille fuisses,

Ov. H. 17, 105:

in primis,

among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:

in primis stetit,

id. Epam. 10, 3:

in primis pugnantes,

Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:

primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),

Quint. 3, 1, 8.—

In partic.

In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:

in primā provinciā,

at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:

digitus,

the tip of the finger, Cat. 2, 3:

dentes,

the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:

ranis prima lingua cohaeret,

the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:

primā statim nocte,

at the beginning of the night, Col. 10, 190:

sol,

i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:

luna,

i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:

primo quoque tempore,

at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:

primo quoque die,

id. Phil. 8, 11, 33:

me tibi primum quidque concedente,

id. Ac. 2, 16, 49:

fluit voluptas et prima quaeque avolat,

id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:

quod bellum, si prima satis prospera fuissent,

Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:

prima consiliorum (for prima consilia),

Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:

multum improbiores sunt quam a primo credidi,

Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:

in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,

Cic. Or. 8, 26:

suam vim retinere a primo ad extremum,

id. Fin. 4, 13, 32:

hoc a primo cogitavit,

id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:

id a primo rectissime dicitur,

id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:

equites in primo late ire jubet,

in the van, Sall. J. 68, 4:

qui numerus in primo viget, jacet in extremo,

Cic. Or. 64, 215. —

First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:

princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,

Caes. B. C. 1, 35:

sui municipii facile primus,

Cic. Rosc. Am. 6, 15:

homo,

id. Verr. 2, 4, 17, § 37:

primis urbis placuisse,

Hor. Ep. 1, 20, 23:

juvenum primi,

Verg. A. 9, 785:

est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

quia sum apud te primus,

I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:

primus humani generis,

Sil. 17, 255:

urbem Italiae primam,

Petr. 116:

praedium,

Cato, R. R. 1:

suavia prima habere,

to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:

otium atque divitiae, quae prima mortales putant,

Sall. C. 36, 4:

cura,

a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:

peccatores, quorum primus ego sum,

Vulg. 1 Tim. 1, 15:

primas partes, or primas agere,

to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:

primas in causis agebat Hortensius,

Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:

actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,

Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:

amoris erga me tibi primas defero,

i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:

si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,

id. Div. in Caecil. 15, 49:

primas tenere,

to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:

homo domi suae cum primis locuples,

Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:

in primis lautus eques,

Nep. Att. 13, 1:

oppidum in primis Siciliae clarum,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:

homo in primis improbissimus,

id. ib. 2, 3, 27, §

68: vir magnus in primis,

id. N. D. 1, 43, 120:

in primis hoc a se animadversum esse dicebat,

id. de Or. 3, 5, 17:

in primis nobis sermo de te fuit,

id. Att. 5, 1, 3:

in primis... dein,

first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).

prīmō, at first, at the beginning, first, firstly.

In gen.:

aedes primo ruere rebamur,

Plaut. Am. 5, 1, 42:

neque credebam primo mihimet Sosiae,

id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:

primo non accredidit,

Nep. Dat. 3, 4:

Themistocles solus primo profectus est,

id. Them. 6, 5:

contemptus est primo a tyrannis,

id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—

With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:

primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,

Cic. Tusc. 3, 6, 13:

primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,

Sall. C. 10, 3:

primo... deinde... tum... tum,

Cic. Fin. 1, 16, 50:

primo... deinde,

Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:

primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,

Cels. 5, 26, 34:

primo... inde,... hinc,

Liv. 30, 11, 6:

haec primo paulatim crescere: post, etc.,

Sall. C. 10, 6:

dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,

Caes. B. G. 7, 15:

primo... postea... postremo, etc.,

Liv. 26, 39:

primo... mox,

id. 1, 50:

primo... mox deinde,

Just. 1, 3:

primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,

Sall. J. 111, 2:

neque illi credebam primo, nunc vero palam est,

Ter. Hec. 4, 4, 91.—

(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:

primo... iterum,

Liv. 2, 51:

primo... rursus,

Suet. Aug. 17:

primo... secundo,

Phaedr. 4, 10, 16.—

prīmum, at first, first, in the first place, in the beginning (class.).

In enumerations, with a foll. deinde, tum:

Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,

Caes. B. G. 1, 25:

primum... deinde... deinde,

Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:

primum... deinde... tum... postremo,

id. N. D. 2, 1, 3:

primum... deinde... praeterea... postremo,

id. Div. 2, 56, 116:

primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,

id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:

primum... secundo loco... deinde... tum,

id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:

primum... subinde,

Hor. Ep. 1, 8, 15:

primum... mox,

id. ib. 2, 2, 93.—

Without other adverbs.

In gen.:

quaerenda pecunia primum est,

Hor. Ep. 1, 1, 53:

te Quicumque primum Produxit,

id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—

Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:

primum omnium ego ipse vigilo,

Cic. Cat. 2, 9, 19.—

With ut, ubi, simulac, cum.

Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:

ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,

Cic. Fam. 10, 13, 1:

ubi primum potuit, istum reliquit,

id. Verr. 2, 2, 20, § 48:

simul ac primum niti possunt, etc.,

id. N. D. 2, 48, 124:

tum affuerat, cum primum dati sunt judices,

id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—

Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):

post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,

Ter. And. 5, 4, 33.—

With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):

primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,

Plaut. Mil. 2, 3, 26:

omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,

id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:

primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,

id. Trin. 1, 2, 61.—

With adv. or other expression of time, for the first time:

hodie primum ire in ganeum,

Plaut. As. 5, 2, 37:

quo die primum convocati su mus,

Cic. Phil. 5, 11, 30.—

prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—

prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto.

prīmus, a, um, adj. sup. [obsol. prep. pri (prei); whence also prior, priscus; cf.: privus, privo, etc., and v. pro], the first, first (properly only when three or more are referred to. The first, as opp. to the second, is prior;

but primus is rarely used for prior,

Cic. Sest. 19, 44 al.).

In gen.:

qui primus vulnus dicitur obligavisse,

Cic. N. D. 3, 22, 57:

primus sentio mala nostra: primus rescisco omnia: Primus porro obnuntio,

Ter. Ad. 4, 2, 7:

verum primum: verum igitur et extremum,

Cic. Off. 3, 6, 27:

primae litterae,

id. Att. 9, 6, 5:

primus inter homines nobilissimos,

id. Sest. 3, 6:

primi ex omnibus philosophis,

id. Fin. 4, 7, 17:

primus Graeciae in Thraciam introiit,

Nep. Alcib. 7, 4:

primus de mille fuisses,

Ov. H. 17, 105:

in primis,

among the first, in the foremost ranks, Nep. Paus. 5, 3:

in primis stetit,

id. Epam. 10, 3:

in primis pugnantes,

Sall. C. 60, 6: leonem primus, aut in primis ferire, id. J. 6, 1: utque pedum primis infans vestigia plantis institerat (= ut primum, etc., poet.), Verg. A. 11, 573:

primus post eos quos poëtae tradiderunt movisse aliqua circa rhetoricen Empedocles dicitur (= secundus or proximus ab iis),

Quint. 3, 1, 8.—

In partic.

In time or place, first, fore, foremost, the first part; sometimes to be translated, the end, extremity, etc.:

in primā provinciā,

at the entrance of the province, Cic. Fam. 3, 6, 2:

digitus,

the tip of the finger, Cat. 2, 3:

dentes,

the front teeth, Plin. 19, 2, 11, § 35:

ranis prima lingua cohaeret,

the end of the tongue, id. 11, 37, 65, § 172:

primā statim nocte,

at the beginning of the night, Col. 10, 190:

sol,

i. e. the rising sun, Verg. A. 6, 255:

luna,

i. e. the new moon, Plin. 2, 13, 10, § 56.—With quisque, the first possible, the very first:

primo quoque tempore,

at the very first opportunity, Cic. Fam. 13, 57, 1:

primo quoque die,

id. Phil. 8, 11, 33:

me tibi primum quidque concedente,

id. Ac. 2, 16, 49:

fluit voluptas et prima quaeque avolat,

id. Fin. 2, 32, 106.— Subst.: prīma, ōrum, n., the first part, the beginning:

quod bellum, si prima satis prospera fuissent,

Liv. 8, 3.—Of the first principles or elements of things, Lucr. 4, 186:

prima consiliorum (for prima consilia),

Tac. H. 2, 11: a primo, from the beginning, at first:

multum improbiores sunt quam a primo credidi,

Plaut. Most. 3, 2, 139; Ter. Phorm. 4, 2, 14; 4, 3, 37:

in illā pro Ctesiphonte oratione submissius a primo: deinde pressius,

Cic. Or. 8, 26:

suam vim retinere a primo ad extremum,

id. Fin. 4, 13, 32:

hoc a primo cogitavit,

id. Att. 8, 11, 2; id. Phil. 2, 30, 75 Halm ad loc.:

id a primo rectissime dicitur,

id. Fin. 3, 9, 32 Madv. ad loc.: in primo, in front, before, in the beginning, first:

equites in primo late ire jubet,

in the van, Sall. J. 68, 4:

qui numerus in primo viget, jacet in extremo,

Cic. Or. 64, 215. —

First in rank or station, chief, principal, most excellent, eminent, distinguished, noble (cf.:

princeps, primores): evocat ad se Massiliensium quindecim primos,

Caes. B. C. 1, 35:

sui municipii facile primus,

Cic. Rosc. Am. 6, 15:

homo,

id. Verr. 2, 4, 17, § 37:

primis urbis placuisse,

Hor. Ep. 1, 20, 23:

juvenum primi,

Verg. A. 9, 785:

est genus hominum, qui esse primos se omnium rerum volunt Nec sunt,

Ter. Eun. 2, 2, 17:

quia sum apud te primus,

I am the first in your favor, id. ib. 1, 2, 10:

primus humani generis,

Sil. 17, 255:

urbem Italiae primam,

Petr. 116:

praedium,

Cato, R. R. 1:

suavia prima habere,

to give the first place to, think the most of, Ter. Heaut. 5, 2, 9:

otium atque divitiae, quae prima mortales putant,

Sall. C. 36, 4:

cura,

a chief part, Plin. 5, 25, 21, § 88.—Also, most conspicuous, chief, in a bad sense:

peccatores, quorum primus ego sum,

Vulg. 1 Tim. 1, 15:

primas partes, or primas agere,

to play the first part, to occupy the first rank, Ter. Phorm. prol. 27:

primas in causis agebat Hortensius,

Cic. Brut. 90, 308; 47: primas dare, to give the first place, ascribe the greatest importance to a thing:

actioni primas dedisse Demosthenes dicitur, cum rogaretur, quid in dicendo esset primum: huic secundas, huic tertias,

Cic. de Or. 3, 56, 213: primas deferre, to transfer the first or principal part:

amoris erga me tibi primas defero,

i. e. I assign to you the first rank among those who love me, id. Att. 1, 17, 5: primas concedere, to yield the first place:

si Allienus tibi primas in dicendo partes concesserit,

id. Div. in Caecil. 15, 49:

primas tenere,

to play the first part, be the best, id. Brut. 95, 327: cum primis, and in primis (also written in one word, impri-mis), with or among the first, chiefly, especially, principally, particularly:

homo domi suae cum primis locuples,

Cic. Verr. 2, 2, 28, § 69:

in primis lautus eques,

Nep. Att. 13, 1:

oppidum in primis Siciliae clarum,

Cic. Verr. 2, 2, 35, § 86:

homo in primis improbissimus,

id. ib. 2, 3, 27, §

68: vir magnus in primis,

id. N. D. 1, 43, 120:

in primis hoc a se animadversum esse dicebat,

id. de Or. 3, 5, 17:

in primis nobis sermo de te fuit,

id. Att. 5, 1, 3:

in primis... dein,

first, in the first place, Sall. J. 26, 3. —Hence, adv., primo and primum; also, ante- and post-class. and very rare, prime and primiter (the form primo is usually limited to that which is strictly first in time; primum in enumerations of contemporary facts, things, or arguments, where the order is at the speaker's choice; cf. Krebs, Antibarb. p. 920 sq.).

prīmō, at first, at the beginning, first, firstly.

In gen.:

aedes primo ruere rebamur,

Plaut. Am. 5, 1, 42:

neque credebam primo mihimet Sosiae,

id. ib. 2, 1, 50; Cic. Verr. 2, 1, 9, § 26:

primo non accredidit,

Nep. Dat. 3, 4:

Themistocles solus primo profectus est,

id. Them. 6, 5:

contemptus est primo a tyrannis,

id. Thras. 2, 2; id. Ham. 2, 2.—

With dein, deinde, inde, post, postea, mox, denique, nunc:

primo Stoicorum more agamus, deinde nostro instituto vagabimur,

Cic. Tusc. 3, 6, 13:

primo pecuniae, dein imperii cupido crevit,

Sall. C. 10, 3:

primo... deinde... tum... tum,

Cic. Fin. 1, 16, 50:

primo... deinde,

Liv. 1, 27; Curt. 3, 12, 6; 4, 16, 21; 9, 10, 11:

primo abstinentiā utendum: deinde danda, etc.,

Cels. 5, 26, 34:

primo... inde,... hinc,

Liv. 30, 11, 6:

haec primo paulatim crescere: post, etc.,

Sall. C. 10, 6:

dissuadente primo Vercingetorige, post concedente,

Caes. B. G. 7, 15:

primo... postea... postremo, etc.,

Liv. 26, 39:

primo... mox,

id. 1, 50:

primo... mox deinde,

Just. 1, 3:

primo negitare, denique saepius fatigatus, etc.,

Sall. J. 111, 2:

neque illi credebam primo, nunc vero palam est,

Ter. Hec. 4, 4, 91.—

(Mostly post-Aug. for primum.) With iterum, rursus, secundo:

primo... iterum,

Liv. 2, 51:

primo... rursus,

Suet. Aug. 17:

primo... secundo,

Phaedr. 4, 10, 16.—

prīmum, at first, first, in the first place, in the beginning (class.).

In enumerations, with a foll. deinde, tum:

Caesar primum suo, deinde omnium e conspectu remotis equis,

Caes. B. G. 1, 25:

primum... deinde... deinde,

Cic. Verr. 2, 2, 58, § 143:

primum... deinde... tum... postremo,

id. N. D. 2, 1, 3:

primum... deinde... praeterea... postremo,

id. Div. 2, 56, 116:

primum... tum... deinde... post... tum... deinde....,

id. Fin. 5, 23, 65; id. Font. 14, 31; cf.:

primum... secundo loco... deinde... tum,

id. Leg. 1, 13, 35; id. Inv. 2, 27, 79; Curt. 3, 6, 16; 8, 10, 9; Liv. 1, 28; Nep. Them. 2, 3; id. Epam. 1, 3:

primum... subinde,

Hor. Ep. 1, 8, 15:

primum... mox,

id. ib. 2, 2, 93.—

Without other adverbs.

In gen.:

quaerenda pecunia primum est,

Hor. Ep. 1, 1, 53:

te Quicumque primum Produxit,

id. C. 2, 13, 2; id. S. 2, 3, 41.—

Strengthened with omnium, first of all, Plaut. Truc. 4, 3, 13:

primum omnium ego ipse vigilo,

Cic. Cat. 2, 9, 19.—

With ut, ubi, simulac, cum.

Ut primum, ubi primum, simul ac primum, cum primum, as soon as ever, as soon as:

ut primum potestas data est augendae dignitatis tuae, etc.,

Cic. Fam. 10, 13, 1:

ubi primum potuit, istum reliquit,

id. Verr. 2, 2, 20, § 48:

simul ac primum niti possunt, etc.,

id. N. D. 2, 48, 124:

tum affuerat, cum primum dati sunt judices,

id. Verr. 2, 2, 23, § 57.—

Nunc primum, now first, now for the first time (cf.: nunc demum, now at last):

post illa nunc primum audio, Quid illo sit factum,

Ter. And. 5, 4, 33.—

With dum (also by Plaut. joined in one word, pri-mumdum), in the first place, first (anteclass.):

primum dum, si falso insimulas, etc. Iterum si id verum est, etc.,

Plaut. Mil. 2, 3, 26:

omnium primumdum haed aedes jam face occlusae sicut,

id. Most. 2, 1, 53; 1, 2, 39; id. Capt. 1, 2, 57:

primum dum omnium male dictitatur tibi vulgo in sermonibus,

id. Trin. 1, 2, 61.—

With adv. or other expression of time, for the first time:

hodie primum ire in ganeum,

Plaut. As. 5, 2, 37:

quo die primum convocati su mus,

Cic. Phil. 5, 11, 30.—

prīmē, es pecially: fabula prime proba, Naev. ap. Charis. p. 188 P.; cf. Prisc. p. 603 P.—

prīmĭter, at first, first of all (ante- and post-class.): eripis primiter dapes, Pompon. ap. Non. 154, 26; Inscr. (of the beginning of the third century of Christ) Lab. Epigr. Lat. Scop. in Egitto.